Οι προαναφερθείσες βασικές/κύριες ανάγκες, οι οποίες προκύπτουν από τα φυσικά, γεωγραφικά και διαρθρωτικά κοινωνικοοικονομικά μειονεκτήματα της Περιφέρειας, σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που έπληξε τη Χώρα, αλλά και από την ελλειπή αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων, συμβάλλουν στην ύπαρξη σοβαρών ανισοτήτων ανάπτυξης μεταξύ των νησιών της και της ηπειρωτικής χώρας. Ως εκ τούτου η ικανοποίηση αυτών των αναγκών με τις αντίστοιχες παρεμβάσεις μέσω της υποστήριξης των ΕΔΕΤ, κατά τη περίοδο 2021-2027, αποτελεί τη βάση της στρατηγικής της Περιφέρειας, στο πλαίσιο των συστάσεων του Ευρωπαϊκού εξαμήνου, με κύριο όμως γνώμονα την σύγκλιση της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου με τις ανεπτυγμένες Περιφέρειες της Ένωσης.
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου προσδιορίζει τον Στρατηγικό Στόχο της, σύμφωνα με τις διαπιστωμένες ανάγκες της, προκειμένου να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις διαρθρωτικές αδυναμίες και αξιοποιώντας τις σημαντικές δυνατότητες και πλεονεκτήματά της.
Στρατηγικός Στόχος: «Μετασχηματισμός και μεγέθυνση της οικονομίας της Περιφέρειας, με την παραγωγική και κοινωνική διαλειτουργικότητα των νησιών, για τη διασφάλιση και ενδυνάμωση της Χωρικής και Κοινωνικής συνοχής και την διατήρηση της νησιωτικής φυσιογνωμίας κάθε νησιού»
Κύριες συνιστώσες του Στρατηγικού Στόχου της Περιφέρειας είναι αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της ελκυστικότητας της Περιφέρειας με στοχευμένη ενίσχυση των εδραιωμένων και αναδυόμενων οικονομικών δραστηριοτήτων, καθώς και η άμβλυνση των προβλημάτων και των μειονεκτημάτων, που οφείλονται στον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πολύ-νησιωτικότητάς της. Βασική κατεύθυνση είναι ότι ο τουρισμός που αποτελεί έναν από τους κύριους μοχλούς της περιφερειακής οικονομίας θα λειτουργήσει συνδυαστικά με την ανάπτυξη των υπολοίπων παραγωγικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας και κυρίως με τις δραστηριότητες του πρωτογενή τομέα, της μεταποίησης και των υπηρεσιών, που συνδέονται οικονομικά και επιχειρηματικά μαζί του στο πλαίσιο της αλυσίδας αξιών.
Προς αυτή την κατεύθυνση ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην εμβάθυνση και διεύρυνση της Περιφερειακής Στρατηγικής «Έξυπνης Εξειδίκευσης». Η στρατηγική της «Έξυπνης Εξειδίκευσης» βασίζεται στη διαμόρφωση ρεαλιστικών επιλογών για τις δυνατότητες και την προοπτική των υφιστάμενων ή αναδυόμενων οικονομικών δραστηριοτήτων, οι οποίες με την εφαρμογή του κατάλληλου μίγματος πολιτικών μπορούν να αποτελέσουν τις βάσεις του οικονομικού μετασχηματισμού της Περιφέρειας.
Η επίτευξη του Στρατηγικού Στόχου της Περιφέρειας, θα πραγματοποιηθεί με την αποτελεσματική και αποδοτική αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων που αναλογούν στην Περιφέρεια, από όλα τα Ταμεία (ΕΔΕΤ) της ΕΕ, τα οποία θα συγχρηματοδοτήσουν το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) της Χώρας, κατά την περίοδο 2021-2027.
Στο πλαίσιο των βασικών Αναπτυξιακών Προτεραιοτήτων της Περιφέρειας, η αναπτυξιακή στρατηγική, οριοθετεί, τους κυρίαρχους αναπτυξιακούς πυλώνες της Περιφέρειας, οι οποίοι είναι οι εξής:
- Ενίσχυση της χωρικής συνοχής και αναβάθμιση των υποδομών προς την κατεύθυνση της άρσης των φαινομένων απομόνωσης (εσωτερικής και εξωτερικής) που συνεπάγεται η νησιωτική φυσιογνωμία της Περιφέρειας,
- Ενίσχυση της ελκυστικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των νησιών και των επιχειρήσεων, με έμφαση στην αξιοποίηση των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών που διαθέτουν τα νησιά.
- Εμβάθυνση και διεύρυνση της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας σε όλους τους δυναμικούς τομείς της Περιφέρειας.
- Προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και του πολιτισμού και ανάδειξή τους σε κύρια μέσα και μηχανισμό ανάπτυξης.
- Ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, αύξηση της απασχόλησης και κοινωνική στήριξη στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των φαινομένων που προκύπτουν από την κρίση, όσο και την στήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων
θεωρώ ότι ο Αναπτυξιακός πυλώνας με τίτλο "Εμβάθυνση και διεύρυνση της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας σε όλους τους δυναμικούς τομείς της Περιφέρειας" πρέπει να είναι ο πρώτος και βασικός πυλώνας καθόσον αφορά σε όλους τους τομείς της Περιφέρειας. Για την υλοποίηση των στόχων του εν λόγω πυλώνα είναι "εκ των ων ουκ άνευ" η συμμετοχή και συμβολή νέων δημιουργικών ανθρώπων οι οποίοι έχουν κατανοήσει τις πολιτισμικές αξίες και ιδιαιτερότητες των νησιών του Βορείου Αιγαίου. Θεωρώ ότι η πλειοψηφία των υφιστάμενων δομών δεν μπορεί ακόμη να βηματίσει στις κατευθύνσεις της Έξυπνης Εξειδίκευσης. Εξυπακούεται ότι και ο σχεδιασμός του Πυλώνα "Έξυπνη εξειδίκευση" πρέπει να ακολουθήσει αυτό που πρεσβεύει η "Έξυπνη εξειδίκευση>
ΥΓ. Σημειώνω ότι μέρος του Οράματος του 1ου Στρατηγικού Σχεδιασμού της ΠΒΑ που συνέταξε η Δνση Αναπτυξιακού Προγραμματισμού το 2013 αποτελούσε η φράση "καινοτομία παντού"
ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ «Στο πλαίσιο των βασικών Αναπτυξιακών Προτεραιοτήτων της Περιφέρειας, η αναπτυξιακή στρατηγική, οριοθετεί, τους κυρίαρχους αναπτυξιακούς πυλώνες της Περιφέρειας, οι οποίοι είναι οι εξής:
• Ενίσχυση της χωρικής συνοχής και αναβάθμιση των υποδομών προς την κατεύθυνση της άρσης των φαινομένων απομόνωσης (εσωτερικής και εξωτερικής) που συνεπάγεται η νησιωτική φυσιογνωμία της Περιφέρειας,»
ΕΡΩΤΩ ΚΑΙ ΠΡΟΤΕΙΝΩ: Πόσο ρεαλιστική μπορεί να είναι η κατεύθυνση της άρση των φαινομένων απομόνωσης των νησιών μας εάν δεν υπάρξουν πολιτικές πρωτοβουλίες που να άρουν τα προβλήματα που καθιστούν τα νησιά μας απομονωμένα;; Με πρώτο και κύριο το υψηλότατο και απαγορευτικό κόστος μεταφοράς ανθρώπων και εμπορευμάτων. Εάν θέλουμε όντως να άρουμε την ανισότητα που δημιουργεί η νησιωτικότητα θα πρέπει να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα εκ μέρους της Πολιτείας (π.χ οι υφιστάμενες επιδοτήσεις άγονων γραμμών εκ μέρους του κράτους θα πρέπει να γενικευτούν για όλα τα δρομολόγια από και προς τα νησιά. Το μεταφορικό ισοδύναμο θα πρέπει να επεκταθεί πέρα από τους κατοίκους των νησιών και για όσους επισκέπτονται τα νησιά. Πρωτοβουλίες και κίνητρα- πιθανά απ το Υπουργείο Τουρισμού- προκειμένου να υπάρξει όπου αυτό είναι δυνατόν άμεση διασύνδεση των νησιών με χώρες της Ευρώπης. κ.λ.π. κ.λ.π).
• ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ «Ενίσχυση της ελκυστικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των νησιών και των επιχειρήσεων, με έμφαση στην αξιοποίηση των τοπικών προϊόντων και υπηρεσιών που διαθέτουν τα νησιά.»
Και εδώ χρειάζονται κίνητρα προκειμένου να μπορούμε να ελπίζουμε σε ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των νησιωτικών επιχειρήσεων. Πέρα από την επιχορήγηση του κόστους μεταφοράς που αναφέραμε πιο πάνω. Ποια μπορούν να είναι αυτά;; Ειδική φορολογική νομοθεσία για τις επιχειρήσεις που έχουν έδρα να νησιά της Περιφέρειας μας (π.χ μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ), χαμηλότοκα δάνεια, ειδικά προγράμματα χρηματοδότησης κ.λ.π.
• ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ: «Εμβάθυνση και διεύρυνση της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας σε όλους τους δυναμικούς τομείς της Περιφέρειας.»
Στην υλοποίηση του στόχου αυτού μπορεί και πρέπει το Πανεπιστήμιο Αιγαίου καθώς επίσης και άλλοι θεσμικοί φορείς (π.χ Οικονομικό Επιμελητήριο) να αποτελέσουν την κυψέλη απ την οποία μπορεί να αντληθεί η γνώση και να σχεδιαστούν νέοι τομείς σύμφωνα με τις ανάγκες της οικονομίας αλλά και της παγκόσμιας ανάπτυξης. Το να σχεδιάζουμε μια στρατηγική μόνο για τους υφιστάμενους τομείς της τοπική οικονομίας κινούμενοι μέσα σε μια παγκόσμια οικονομία που καθημερινά αλλάζουν οι ανάγκες της θα μας οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε αδιέξοδο.
• ΑΝΤΙΓΡΑΦΩ΅: «Προστασία και αναβάθμιση του περιβάλλοντος και του πολιτισμού και ανάδειξή τους σε κύρια μέσα και μηχανισμό ανάπτυξης.»
Να ένας τομέας που εάν σχεδιαστεί σωστά και αξιοποιηθεί επαρκώς μπορεί να αποτελέσει έναν δυναμικό τομέα ανάπτυξης των νησιών μας. Μερικές σκέψεις σε αυτήν την κατεύθυνση: Πολλαπλά κίνητρα σε νέους καλλιτέχνες απ όλο τον κόσμο προκειμένου να εγκατασταθούν, να δημιουργούν και να εκθέτουν τα έργα τους σε οργανωμένες εκθέσεις στα νησιά μας, δημιουργώντας πόλους έλξης του λεγόμενου πολιτιστικού τουρισμού. Δωρεάν παραχώρηση δημοσίων εκτάσεων προκειμένου να αξιοποιηθούν για στοχευμένες καλλιέργειες, για την προσέλκυση νέων- ανέργων, προκειμένου να εγκατασταθούν στα νησιά μας. Παροχή κινήτρων για εγκατάσταση πολιτών από όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη με στόχο την αξιοποίηση τόσο των εγκαταλελειμμένων οικισμών όσο και των εγκαταλελειμμένων κατοικιών των χωριών μας, προκειμένου και να ανακόψουμε την περαιτέρω πληθυσμιακή μας συρρίκνωση αλλά και να κάνουμε ένα ποιοτικό βήμα για έναν διαφορετικό τουρισμό. Πλήρης αξιοποίηση των ιαματικών πηγών των νησιών μας, των περιοχών Νatura, του Γεωπάρκου κ.λ.π. κ.λ.π. Πάμπολλες ιδέες και δυνατότητες που αν στηριχτούν με εξειδικευμένη γνώση μπορούν να οδηγήσουν στην επίτευξη της Ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού, αύξηση της απασχόλησης και κοινωνικής στήριξης στην κατεύθυνση της αντιμετώπισης των φαινομένων που προκύπτουν από την κρίση, όσο και στην στήριξη ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Η Αυτοδιοίκηση μπορεί και πρέπει να έχει ενεργή συμμετοχή σε όλα τα ανωτέρω και είναι πολύτιμη τόσο η διαβούλευση της ΕΥΔ όσο και οι πρωτοβουλίες της. Ελάχιστα όμως θα μπορέσουμε να επιτύχουμε εάν δεν υπάρξει άμεσα η εκπόνηση ενός Εθνικού Ειδικού Αναπτυξιακού Σχεδιασμού για τα Νησιά της Περιφέρειας μας.
Στο πεδίο της RIS η Νέα Π.Π. βρίσκεται σε φάση διερεύνησης της υποχρέωσης για επικαιροποίηση του υπάρχοντος στρατηγικού κειμένου. Σε κάθε περίπτωση και με δεδομένα:
1. την αρχική καλή προσπάθεια της Π.Π. 21/27 όπου ήδη υπάρχουν θετικά αποτελέσματα
2. τις νέες συνθήκες όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την πανδημία
3. την εποχή της γνώσης και της πληροφορίας στην οποία και έχουμε ήδη μπει
4. τον νησιωτικό χαρακτήρα της Περιφέρειας που ορίζει και την επιχειρηματική και καινοτομική ταυτότητα του τόπου
θεωρώ ότι η συνεργασία, συνομιλία και συμπόρευση των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων, της δημόσιας διοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών και προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να πάμε και με κείμενα, αλλά κυρίως με δράσεις.