1ο Κείμενο Στρατηγικής Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για την Προγραμματική Περίοδο 2021- 2027

Σας καλωσορίζω στο πρώτο κείμενο διαβούλευσης για την στρατηγική ανάπτυξης των νησιών της Περιφέρειας μας την νέα δεκαετία.
Είναι ένα πρώτο κείμενο στρατηγικής που υπαγορεύεται τόσο από τις οδηγίες των εθνικών και ευρωπαϊκών κειμένων όσο και από τα χαρακτηριστικά και τους οραματικούς στόχους των φορέων (που προέκυψαν από τις επικοινωνίες και τα ερωτηματολόγια).
Καλή επιτυχία με αισιοδοξία για το μέλλον.

Εν όψει της νέας Προγραμματικής Περιόδου ερχόμαστε να εναποθέσουμε προτάσεις που θεωρούμε ότι θα συντελέσουν στον αποτελεσματικότερο σχεδιασμό της. Παραθέτουμε λοιπόν τις εξής προτάσεις:
- Ανάληψη πρωτοβουλιών που στοχεύουν στον ψηφιακό μετασχηματισμό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Θα πρέπει να προκηρυχθούν ειδικά προγράμματα με σκοπό τη διευκόλυνση των διαδικασιών και ενεργειών ψηφιοποίησης, με διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις εξειδικευμένες ανάγκες επιμέρους τομέων εμπορίου, υπηρεσιών και μεταποίησης.
- Προώθηση μέτρων διαμόρφωσης και ενίσχυσης σχημάτων συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και των θεσμικών φορέων τους (Επιμελητήρια) - π.χ. συμπράξεις, κοινοπραξίες, δίκτυα - και δημιουργία ενός «δικτύου κέντρων συνεργασίας» σε συνάρτηση με τις περιφερειακές στρατηγικές RIS3
- Προκήρυξη προγραμμάτων ενίσχυσης εξωστρέφειας. Ενίσχυση Επιμελητηρίων για την κάλυψη του κόστους συμμετοχών μελών τους σε Εθνικές και Διεθνείς Εκθέσεις.
- Προώθηση μέτρων ενεργειακής απόδοσης, προαγωγή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανάπτυξη έξυπνων ενεργειακών συστημάτων, δικτύων και εξοπλισμού αποθήκευσης σε τοπικό επίπεδο
- Προκήρυξη μέτρων που διευκολύνουν τη συνεργασία, δικτύωση και διασύνδεση τομέων Αγροδιατροφής – Μεταποίησης – Τουρισμού. Επίτευξη διασύνδεσης των κλάδων της αγροδιατροφής, της βιομηχανίας και του τουρισμού, μέσω ανάπτυξης συνεργειών, οι οποίες θα προκύψουν από την υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας ως επιχειρηματικής πρακτικής
- Ανάπτυξη πρωτοβουλιών στήριξης της νεανικής επιχειρηματικότητας (θερμοκοιτίδα επιχειρήσεων)
- Ενίσχυση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και υπηρεσιών εκπαίδευσης
- Πρόσβαση στη χρηματοδότηση με ευέλικτα χρηματοδοτικά εργαλεία (μικροχρηματοδότηση)
- Ενίσχυση τουριστικού προϊόντος νησιών Περιφέρειας (χρηματοδότηση μελετών city branding)
- Ίδρυση Περιφερειακών Δομών Επιχειρηματικής Συμβουλευτικής με αντένες στα νησιά (έδρα Επιμελητηρίων). Οι δομές θα στοχεύουν στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω της παροχής αποτελεσματικής ενημέρωσης & εξατομικευμένης υποστήριξης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Εκτός των άλλων στόχος τους θα είναι η αξιοποίηση όλων των κινήτρων που δίνονται από τα Ευρωπαϊκά & Εθνικά προγράμματα για ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι δομές αυτές θα αποτελούν:
o Δομές συμβουλευτικής
o Δομές καινοτομίας
o Δομές συνεργειών
o Clustering
o Δομές Εκπαίδευσης – Κατάρτισης
- Διευκόλυνση προσέλκυσης και μόχλευσης επενδυτικών κεφαλαίων. Ίδρυση δομής Παρατηρητηρίου Επενδύσεων στα Επιμελητήρια με στόχο τη διευκόλυνση δυνητικών επενδυτών. Το Παρατηρητήριο Επενδύσεων θα έχει στόχο να κινητοποιήσει ή να διευκολύνει τον εν δυνάμει επενδυτή με την παροχή της κάτωθι πληροφόρησης:
o Σχετικές μελέτες (πχ προμελέτες σκοπιμότητας, μελέτες βιωσιμότητας, κλαδικές μελέτες κ.α.) οι οποίες θα αναφέρονται σε δυνητικές επενδυτικές ευκαιρίες που μπορούν να υλοποιηθούν στη Χίο αξιοποιώντας τοπικούς πόρους (γεωθερμία, αγροτουρισμός, μαστίχα, ενέργεια, αγροτική παραγωγή κ.α.)
o Δυνατότητα αντιστοίχισης θεσμικών επενδυτών ή venture capitals και επενδυτικών σχεδίων. Επίσης θα είναι δυνατή η ανάρτηση Επενδυτικών Projects που θα αναζητούν χρηματοδότηση από δυνητικούς επενδυτές.
o Χρηματοδοτικές ευκαιρίες που αφορούν την Περιφέρεια
o Ειδήσεις που ενδιαφέρουν την επιχειρηματική κοινότητα (πχ. χωροθέτηση Επιχειρηματικού Πάρκου, ΣΧΟΟΑΠ, δρομολόγηση δημοσίων επενδύσεων σε συγκεκριμένες περιοχές κ.ά.)
o Ενημέρωση αναφορικά με δυνατότητες αγοράς γης (σύνδεση με πλατφόρμα όπου θα είναι διαθέσιμα δημοτικά αλλά και ιδιωτικά προς διάθεση ακίνητα)
o Δημοτικά ακίνητα προς δημοπράτηση
o Οπτικοακουστικό υλικό (video) αναρτημένο στο portal στο οποίο θα γίνεται αναφορά στην υφιστάμενη οικονομική δραστηριότητα και επενδυτική φυσιογνωμία του νησιού

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
Το 2018 στο Αναπτυξιακό Συνέδριο Χίου κληθήκαμε να συνοψίσουμε σε μια φράση το συμπέρασμα μου και η απάντηση ήταν «Καν’το όπως η μαστίχα». Εξηγήσαμε ότι η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών έδειξε τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι επιχειρήσεις της Χίου και των άλλων νησιών αξιοποιώντας έναν τοπικό πόρο που είναι συγκριτικό πλεονέκτημα και μέσα από καινοτόμες δράσεις να του προσδώσει προστιθέμενη αξία παράγοντας ποιοτικά προϊόντα με έντονη πολιτιστική ταυτότητα. Αποτέλεσμα η αύξηση του εισοδήματος των μαστιχοπαραγωγών. Αιτία ήταν η «ανατροπή» που έχει γίνει τα τελευταία 20 χρόνια ώστε να πάψει να πωλείται η πρώτη ύλη χύμα, αλλά ενσωματωμένη σε μια μεγάλη γκάμα προϊόντων από καλλυντικά μέχρι …… νερό.
Είναι η μαστίχα το μοναδικό παράδειγμα στο Β.Αιγαίο. Σε τόση μεγάλη κλίμακα ναι. Προφανώς υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις που εστιάζουν στη ποιότητα, καινοτομούν, χρησιμοποιούν εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό και έχουν καταφέρει τον ίδιο στόχο αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα.
Ζητούμενο λοιπόν είναι πως το μοντέλο αυτό μπορούμε να το αναπαράγουμε και σε άλλες περιπτώσεις και όχι να προσπαθούμε να παράγουμε φτηνά προϊόντα για να είναι ανταγωνιστικά. Γιατί «φτηνά προϊόντα» και «νησί» είναι λέξεις αντιφατικές, αφού για να υπάρξει φτηνό προϊόν χρειάζεται μεγάλη κλίμακα παραγωγής (κάμπους, μεγάλα εργοστάσια, μεγάλες τουριστικές μονάδες) που το νησί, εξ ορισμού, δεν διαθέτει.
Που βρισκόμαστε σήμερα ως Περιφέρεια; Μάλλον σε κατάσταση ανάλογη με αυτή του 2011-13, αφού εδώ και μερικούς μήνες σε όλα τα προβλήματα προστέθηκε και η πανδημία, ενώ οι πολιτικές που εφαρμόζονται θεωρούμε ότι ούτε τη πανδημία αντιμετωπίζουν σωστά, ούτε την οικονομική κρίση που αυτή έφερε μαζί της.
Ποιά τα βασικά προβλήματα που χαρακτηρίζουν το σύνολο της ΠΒΑ:
- Χαμηλή κατά κεφαλή παραγωγή (δηλαδή ΑΕΠ) αλλά όχι εισόδημα
- Χαμηλή ανταγωνιστικότητα αφού πολύ χαμηλό ποσοστό παραγωγής οφείλεται σε εξωστρεφείς και ανταγωνιστικούς κλάδους όπως ο πρωτογενής τομέας, η μεταποίηση και ο τουρισμός (24%) σε σύγκριση με άλλες περιφέρειες της χώρας και ειδικά του Ν.Αιγαίου όπου το ποσοστό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο (42%)
- Πολύ χαμηλό ποσοστό ενεργού πληθυσμού και απασχολούμενων
- Δημογραφική αποψίλωση και υψηλή γήρανση του πληθυσμού ειδικά εκτός των αστικών κέντρων και των κοντινών οικισμών
- Την τελευταία θέση στην ΕΕ σε ότι αφορά την ανταγωνιστικότητα και επομένως στην ελκυστικότητα για ανθρώπους και επιχειρήσεις.
Τι κάνουμε για να διορθώσουμε αυτή τη φθίνουσα πορεία; Κάποια μη ιεραρχημένα έργα υποδομής με έμφαση στο οδικό δίκτυο να απορροφά περίπου 60%, «αντιπλημμυρικά» έργα και ένα μικρό τμήμα να πηγαίνει σε ενίσχυση επενδύσεων. Σ’αυτά θα πρέπει να προστεθούν και τα χρήματα του Γεωργικού Ταμείου (σχέδια βελτίωσης, νέοι αγρότες, Leader κλπ) που ελάχιστα έχουν αποδώσει στους παραγωγούς αν δει κανείς τα όσα καταγράφονται κάθε χρόνο σχετικά με τις τιμές των προϊόντων και τα προβλήματα των αγροτών και των μεταποιητών. Ισως τα μόνα προβλήματα που λύθηκαν είναι αυτά των μεσαζόντων κάθε είδους.
Ποιο είναι το αποτύπωμα των ποσών που έχουν έρθει από ευρωπαϊκούς και εθνικούς πόρους. Τα χρήματα ήταν πολλά, αλλά το αποτέλεσμα σε «ανάπτυξη» ελάχιστο. Γιατί άραγε; Είναι προφανές ότι «στραβά αρμενίζουμε», αφού τελικά ο στόχος είναι η επανεκλογή όσων παίρνουν τις αποφάσεις και όχι η ανάπτυξη των νησιών.
Ποια ρότα προτείνουμε ως ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ για να αντιστρέψουμε τα δυσμενή αποτελέσματα; Την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των νησιών (φύση, πολιτισμός, μαστίχα, διατροφή) μέσα την ανάπτυξη 2 αξόνων:
- του «Θερμαλισμού και του Τουρισμού Ευεξίας»
- της «Γαλάζιας ανάπτυξης

Σε ότι αφορά στον πρώτο άξονα έχει 6 συνιστώσες συνδέονται με την επιχειρηματικότητα που καλύπτει τομείς δραστηριοτήτων που μπορούν και πρέπει να αναπτυχθούν ώστε το παραγόμενο προϊόν να είναι πλήρες καλύπτοντας τις βασικές ανάγκες όπως προδιαγράφονται παγκόσμια αλλά και αξιοποιώντας τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα αφορά
- Δραστηριότητες υγείας, που αφορά τόσο τη παραδοσιακή λουτροθεραπεία, ποσιθεραπεία όσο και υπηρεσίες αποκατάστασης, εναλλακτικές θεραπείες κλπ
- Δραστηριότητες που αφορούν το σώμα, τη ψυχή και το πνεύμα όπως γίογκα, ται-τσι, ήπιες μορφές άσκησης, αυτοβελτίωση, coaching κλπ
- Δραστηριότητες που συνδέονται με τον τομέα της διατροφής όπως διαχείρισης βάρους, αποτοξίνωσης, γευσιγνωσίας, …….. και προφανώς με όλο τον αγροδιατροφικό τομέα των νησιών που αποτελεί και τον βασικότερο κλάδο με τις διαφοροποιήσεις ανά νησί
- Υπαίθριες δραστηριότητες που συνδέονται με το περιβάλλον τη διατήρηση και την ανάδειξη του, χερσαίο και θαλάσσιο, όπως ανακάλυψη της φύσης, πεζοπορικές διαδρομές, ποδηλασία, θαλάσσια σπορ, καταδύσεις, αεροπλοϊα κλπ
- Δραστηριότητες που συνδέονται με την ανακάλυψη του τοπικού πολιτισμού, των μύθων, της ιστορίας, των μνημείων και ότι συνδέεται με αυτά, της παράδοσης, των τεχνών με διαφορετικές πολιτιστικές εμπειρίες σε ζωγραφική, μουσική, χορό, κουζίνα, γλώσσα κλπ
- Δραστηριότητες που συνδέονται με τη φυσική διαβίωση των επισκεπτών κατοικώντας στα παραδοσιακά σπίτια των γύρω χωριών, συμμετέχοντας σε παραδοσιακές δραστηριότητες, σε δράσεις εθελοντισμού, στη τοπική ζωή κλπ

Σε ότι αφορά αυτόν τον πυλώνα ανάπτυξης η Επιτροπή Ιαματικού Τουρισμού και Τουρισμού Ευεξίας έχει κάνει τα πρώτα βήματα και θα καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε στο επόμενο διάστημα να αποτυπωθεί αυτή η αναπτυξιακή προτεραιότητα όπως έγινε αποδεκτό από το ΠΣ στη προηγούμενη συνεδρίαση του. Η διαπαραταξιακή λειτουργία της επιτροπής, η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών και η στήριξη από εμπειρογνώμονες αλλά και ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να κινητοποιήσουμε την επιχειρηματική κοινότητα και την κοινωνία συνολικότερα να κάνει συντεταγμένα βήματα προς τη κατεύθυνση αυτή αποτελούν προϋποθέσεις επιτυχίας. Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε εδώ ότι τέτοιες δράσεις υποστηρίζει απόλυτα το νέο ΕΣΠΑ στον άξονα 5 «Μια Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της μέσω της προώθησης της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης των αστικών, αγροτικών και παράκτιων περιοχών, καθώς και μέσω της στήριξης τοπικών πρωτοβουλιών».

Όμως η ΠΒΑ έχει και έναν θαλάσσιο χώρο που παραμένει αναξιοποίητος. Αυτό αφορά ιδιαίτερα τα 5 μικρά νησιά που συνήθως χάνονται κάτω από τον «όγκο» των μεγάλων.
Η ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΠΟΛΙΤΩΝ υποστηρίζει ότι ο πλούτος ειδικά των μικρών νησιών παραμένει η θάλασσα που όμως πρέπει να ιδωθεί με μια σύγχρονη ματιά αυτή που φέρνει η πολιτική για «γαλάζια ανάπτυξη» της ΕΕ και δίνει βάση στη προστασία και ανάδειξη των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μέσα από δραστηριότητες όπως η βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργειες, παράκτιος και αλιευτικός τουρισμός, θαλάσσιος και ναυταθλητικός τουρισμός, καταδύσεις και παρατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας, ανάδειξη της ναυτοσύνης και των άλλων επαγγελμάτων της θάλασσας και σύνδεση τους με τους μύθους και την ιστορία των νησιών από τους αρχαίους χρόνους μέχρι σήμερα, κλπ.

Το γεγονός ότι τα μικρά νησιά όπως και τα μεγάλα έχουν θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές μπορούμε να οριοθετήσουμε ένα θαλάσσιο πάρκο από τον Αη Στράτη και τη Λήμνο μέχρι τους Φούρνους (και γιατί όχι με το θαλάσσιο πάρκο Αλοννήσου) περιλαμβάνοντας όλα τα νησιά. Επομένως η «γαλάζια ανάπτυξη» είναι ένας 2ος πυλώνας ανάπτυξης που όπως και ο προηγούμενος καλύπτει με διαφορετική βαρύτητα όλα τα νησιά της ΠΒΑ.
Είναι λοιπόν απαραίτητο να υπάρξει μια αρχική συμφωνία και για τον άξονα αυτόν και να προχωρήσει το ΠΣ στη σύσταση μιας δεύτερης επιτροπής με τη λογική αυτής του Ιαματικού Τουρισμού με στόχο μια τεκμηριωμένη και ολοκληρωμένη πρόταση που θα μπορεί να ενταχθεί στον άξονα 5 του ΕΣΠΑ.

Πέρα από τους πυλώνες ανάπτυξης που βασίζονται στη δημιουργία επιχειρήσεων και ειδικευμένων θέσεων εργασίας με στόχο την ανατροπή της τάσης οικονομικής και δημογραφική συρρίκνωσης των νησιών, χρειαζόμαστε και μια σειρά από οριζόντιες δράσεις κατασκευής των αναγκαίων υποδομών που θα υποστηρίξουν τη νέα εικόνα των νησιών στη πορεία για μια ποιοτική, πράσινη και γαλάζια ανάπτυξη. Εμφαση πρέπει να δοθεί στην επίλυση καίριων προβλημάτων που ταλανίζουν και είναι απαραίτητες για να συμπληρώσουν τους 2 αναπτυξιακούς άξονες που αναφέραμε προηγούμενα:
- Ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας που θα αξιοποιεί τοπικούς πόρους και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Εδώ πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στο πως θα λειτουργήσει η δομή καινοτομίας που έχει ήδη καθυστερήσει πολύ και πως θα διασυνδεθεί με το ΠΣΕΚ που όφειλε να είχε προσκληθεί στη συζήτηση για το αναπτυξιακό μέλλον
- Δημιουργία ενός συστήματος κατάρτισης και δια βίου μάθησης που να αποτυπώνει τις παραγωγικές και γεωμορφολογικές ιδιαιτερότητες των νησιών, για να μπορεί να καταρτιστεί ουσιαστικά και ο πιο απομακρυσμένος κάτοικος
- Δημιουργία ενός συστήματος στήριξης των ευπαθών ομάδων με βάση τα στοιχεία που από το Παρατηρητήριο Κοινωνικής Ένταξης που έχει ξεκινήσει να λειτουργεί εδώ και μερικούς μήνες
- Βελτίωση της συνδεσιμότητας των νησιών μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο με έργα πχ. αναβάθμιση πλοίων τοπικών αγόνων γραμμών, διαχωρισμός χρήσεων λιμανιών, αναβάθμιση εγκαταστάσεων υποδοχής επιβατών, ολοκλήρωση εγκαταστάσεων τουριστικών λιμανιών και λιμανιών μεικτής χρήσης, δημιουργία logistics στη κλίμακα των νησιών για τη βελτίωση της διακίνησης-εξαγωγής εμπορευμάτων, αναβάθμιση δικτύων τηλεπικοινωνιών, δίκτυο υδροπλάνων)
- Διαχείριση νερού που να συμπεριλαμβάνει και επανάχρηση του χρησιμοποιημένου νερού
- Διαχείριση στερεών αποβλήτων με στόχο τη κυκλική οικονομία
- Διαχείριση περιβάλλοντος με στόχο τη μείωση των κινδύνων για φυσικές καταστροφές (πυρκαγιές και πλημύρες)
- Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων & προώθηση της ηλεκτροκίνησης σε δημόσια και ιδιωτικά μέσα μεταφοράς ώστε να μειωθεί δραστικά το ενεργειακό αποτύπωμα των νησιών
Οι δράσεις αυτές μπορούν να ενταχθούν στους άλλους 4 οριζόντιους στόχους του νέου ΕΣΠΑ

Για να πάρει η συζήτηση έναν σταθερό και ταυτόχρονα θεσμικό χαρακτήρα χρειάζεται να δημιουργηθεί ένας μηχανισμός (Περιφερειακή Επιτροπή Διαβούλευσης) που θα οδηγήσει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα με τα παρακάτω βήματα:
- Τη κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης της ΠΒΑ ολόκληρης (έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί πριν 6μήνες με βάση τον νόμο)
- Οι άξονες δράσης που θα προταθούν στα περιφερειακά επιχειρησιακά σχέδια ΕΣΠΑ και το ΕΠΑ, αλλά και στο Ταμείο Ανάκαμψης (επόμενο τρίμηνο).
- Τα έργα και οι δράσεις που θα προταθούν για ένταξη στα προγράμματα αυτά με εξειδίκευση ανά νησί.
- Ενέργειες ανά νησί ώστε να κινητοποιηθούν οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου ώστε να υλοποιηθεί το πρόγραμμα.

Η Αναπτυξιακή Στρατηγική της ΠΒΑ - ανά Στόχο Πολιτικής - περιγράφεται στο Κεφάλαιο 5 του "1ου Κειμένου Στρατηγικής της ΠΒΑ για τη Προγραμματική Περίοδο 2021-2027".
Με δεδομένο ότι η σχεδιαζόμενη αναπτυξιακή στρατηγική της ΠΒΑ για την περίοδο 2021 -2027 δεν μπορεί να αναπτυχθεί εκτός του πλαισίου που θέτει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κανονιστικό Πλαίσιο που διέπει τις παρεμβάσεις της νέα Προγραμματικής Περιόδου εκτιμούμε ότι αυτή κινείται προς την ορθή κατεύθυνση καλύπτοντας σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα νησιά του Βορείου Αιγαίου.
Όσον αφορά όμως τα ζητήματα της επιχειρηματικότητας, της παραγωγικότητας & της καινοτομίας εκτιμούμε ότι η αναπτυξιακή στρατηγική που περιγράφεται θα πρέπει να εξειδικευτεί και να αναπτυχτεί περαιτέρω προκειμένου - εν τέλει - το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της ΠΒΑ να δίνεται να χρηματοδοτήσει ενέργειες και δράσεις, όπως οι κάτωθι:
 Διασύνδεση του τοπικού επιχειρηματικού δυναμικού με τους φορείς γνώσεις και ανάπτυξης καινοτομίας.
 Εισαγωγή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε όλα τα επίπεδα της δημόσιας διοίκησης. (Ανάπτυξη της προσφοράς προϊόντων και υπηρεσιών ΤΠΕ).
 Ενίσχυση των τοπικών επιχειρήσεων για ανάπτυξη και εισαγωγή καινοτομιών.
 Δημιουργία υποδομών ενίσχυσης της Επιχειρηματικότητας (Επιχειρηματικά & Τεχνολογικά Πάρκα).
 Ενίσχυση της αποδοτικής και εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας.
 Ανάπτυξη κινήτρων (θεσμικών, οικονομικών, κα) για τη δημιουργία συνεργατικών σχημάτων από τους φορείς της τοπικής επιχειρηματικότητας.
 Δημιουργία μηχανισμού στήριξης της Επιχειρηματικότητας στον οποίο θα μετέχουν και οι Φορείς της Τοπικής Επιχειρηματικότητας και όχι μόνο στελέχη δημοσίων οργανισμών.
 Δημιουργία Οικονομικού & Κοινωνικού Παρατηρητηρίου.
 Βελτίωση συνδεσιμότητας ανάμεσα στα νησιά και την ηπειρωτική Ελλάδα (πολιτικά και οικονομικά κέντρα), καθώς και ανάμεσα στη νησιά της ΠΒΑ.
 Δημιουργία υποδομών/δικτύων 5 G
 Ανάπτυξη δράσεων κατάρτισης, συμβουλευτικής και πιστοποίησης προσόντων (με ειδική στόχευση σε επιχειρηματικές και επαγγελματικές δραστηριότητας της νέας οικονομίας - ΤΠΕ, κτλ).
 Περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις δράσεις της κοινωνικής οικονομίας.
 Αποτελεσματική σύζευξη της ζήτησης εργασίας με τη προσφορά εργασίας. Εκσυγχρονισμός των θεσμών και των Υπηρεσιών σύζευξης της προσφοράς και της ζήτησης εργασίας.
 Δημιουργία Μόνιμων Χρηματοδοτικών Εργαλείων για την υποστήριξη των περιφερειακών ΜΜΕ {π.χ. ‘‘Αναπτυξιακό Ταμείο Βορείου Αιγαίου’’ το οποίο θα διαθέτει: (i) Ταμείο Εγγυήσεων, (ii) Ταμείο Δανειοδοτήσεων & (iii) Ταμείο Μικροπιστώσεων & Εγγυητικών Επιστολών και το οποίο θα διαθέτει και την δυνατότητα της μόχλευσης των κεφαλαίων του}.
 Περεταίρω ανάπτυξη και εφαρμογή προσεγγίσεων του τύπου «Ολοκληρωμένου Χαρακτήρα Παρεμβάσεις», με διάθεση σημαντικού ποσοστού των πόρων τους στη στήριξη δράσεων Επιχειρηματικότητας (η ενίσχυση - αυτής καθαυτής - της Επιχειρηματικότητας στην επιλέξιμη περιοχή παρέμβασης θα πρέπει να αποτελεί όρο για την έγκριση της χρηματοδότησης του εκάστοτε σχεδίου που θα υποβληθεί προς έγκριση).
 Ανάπτυξη δράσεων «Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων» με την ουσιαστική συμμετοχή του συνόλου των Φορέων της τοπικής κοινωνίας τόσο στο σχεδιασμό τους, όσο και στη διοίκηση τους.

Kouμπαρέλη Εμμανουέλλα Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας Καλλονής.

Στα πλαίσια της διαβούλευσης και διαβάζοντας το 1ο Κείμενο που έχει αναρτηθεί θα θέλαμε να επισημάνουμε τα παρακάτω:
1.Στο Βόρειο Αιγαίο τα προϊόντα του πρωτογενή τομέα (μαστίχα, αιγοπρόβειο γάλα, ελιές, κρασοστάφυλα, αλιεύματα, αλάτι), με την απαραίτητη μεταποίηση τους, δεν απευθύνονται κυρίως στην τοπική αγορά, αλλά σε αγορές της ηπειρωτικής χώρας και του εξωτερικού.
Όσον αφορά την ΠΕ Λέσβου, την τελευταία δεκαετία παρουσιάζεται συνεχής ανάπτυξη της ζωικής παραγωγής και συγκεκριμένα της παραγωγής αιγοπρόβειου γάλακτος, της μεταποίησης του σε τυριά ΠΟΠ και βιολογικά και των εξαγωγών στο εξωτερικό. Αντίθετα παρατηρούνται σημαντικά προβλήματα στον τομέα του ελαιολάδου, κυρίως λόγω αθέμιτων πρακτικών κατά την διάθεση-διακίνηση του στη διεθνή και στην τοπική αγορά. Παράλληλα, τόσο η τουριστική δραστηριότητα, όσο και ο κλάδος της εστίασης δεν συνεισφέρουν ουσιαστικά στη διάθεση-προώθηση των περισσότερων προϊόντων του πρωτογενή και δευτερογενή τομέα του νησιού μας.
- 2.Όσον αφορά τη διαχείριση των υγρών αποβλήτων-λυμάτων, εκτός από την κατασκευή των ΕΕΛ, απαραίτητη είναι και η μέριμνα για την επίλυση των σημαντικών προβλημάτων που παρουσιάζονται κατά τη λειτουργία τους.
- 3.Δυστυχώς γενικά στα νησιά μας την τελευταία τουλάχιστον δεκαπενταετία έχουν γίνει ελάχιστες επενδύσεις που να αφορούν την άρδευση και τη συντήρηση των υφιστάμενων αρδευτικών δικτύων και φραγμάτων. Αυτό επηρεάζει αρνητικά την παραγωγικότητα του πρωτογενή τομέα.
- 4.Ανάλυση SWOT
- στόχος 1 : θεωρούμε ότι δυνατά σημεία είναι και η ύπαρξη υγιών συνεταιρισμών (μεταξύ των οποίων και γυναικείοι συνεταιρισμοί) και η δημιουργία 15 οργανώσεων παραγωγών (γάλακτος και ελαιόλαδου) την τελευταία διετία στη Λέσβο, καθώς και η ήδη υπάρχουσα συνεργασία με ερευνητές και Πανεπιστήμια της χώρας. Επιπλέον αδύνατα σημεία είναι α. ότι δεν υπάρχει σωστή και ολοκληρωμένη αποτύπωση της σημερινής πραγματικότητας όσον αφορά τους κλάδους παραγωγής, τα παραγόμενα προϊόντα, τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται με κάθε κλάδο, τις ανάγκες για στοχευμένη επιμόρφωση, όσον αφορά και τους τρεις τομείς παραγωγής και β. σημαντικά προβλήματα λειτουργίας των υπηρεσιών της ίδιας της Π. Β. Αιγαίου (υποστελέχωση σε νευραλγικές υπηρεσίες και σημαντικές ελλείψεις σε υλικοτεχνικό εξοπλισμό). Επίσης ευκαιρίες θα μπορούσαν να είναι η δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων ταυτοποίησης-ελέγχου-ανάδειξης και προώθησης προϊόντων του Βορείου Αιγαίου, (όπως ελαιόλαδο-βρώσιμες ελιές, τυριά ΠΟΠ, τοπική κουζίνα-γαστρονομικός τουρισμός, οίνοι ΠΟΠ-ΠΓΕ-οινοτουρισμός), καθώς και η ανάπτυξη σύγχρονων ψηφιακών υποδομών σε όλες τις υπηρεσίες της Περιφέρειας μας.
- στόχος 2 : δυνατά σημεία είναι και ότι οι σημαντικότερες καλλιέργειες (ελιά, μαστίχα, αμπέλι) είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή. Αδύνατο σημείο είναι και οι διαχρονικές ελλείψεις σε μελέτες που αφορούν την άρδευση. Ευκαιρία είναι να ολοκληρωθεί-επικαιροποιηθεί ο χωρικός σχεδιασμός που δεν θα φέρνει σε σύγκρουση τις διάφορες δραστηριότητες ενώ παράλληλα θα αναδεικνύει το μοναδικό οικιστικό περιβάλλον των νησιών μας και θα προστατεύει τους φυσικούς πόρους μέσα στους οποίους συμπεριλαμβάνεται το τοπίο και η γεωργική γη ( ιδίως η γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας).
Τέλος, η άποψη μας είναι ότι η μακραίωνη ιστορία και το φυσικό περιβάλλον των νησιών του Βορείου Αιγαίου έχουν συντελέσει στην διατήρηση της ιδιαίτερης ταυτότητας κάθε νησιού, αλλά και πολλών κοινοτήτων στα μεγαλύτερα νησιά (φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, παραγόμενα προϊόντα, τρόπος-ποιότητα ζωής). Η ταυτότητα αυτή, εφόσον διατηρηθεί και αναδειχθεί με παράλληλη βελτίωση των συνθηκών ζωής των κατοίκων της και συνεργασία των τομέων και κλάδων παραγωγής μπορεί να αποτελέσει βασικό άξονα επίλυσης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η περιφέρεια μας.

Είναι πλήρως κατανοητό και συμφωνώ ότι η κύρια στρατηγική επιλογή της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου για την περίοδο 2021-2027 ταυτίζεται με τον Στόχο Πολιτικής 5, δηλαδή την ενδυνάμωση της Χωρικής Συνοχής, βασικό παράγοντα της κοινωνικής συνοχής και της προώθησης της ανάπτυξης. Στην κατεύθυνση αυτή, το "εργαλείο" των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ) μπορεί σημαντικά να συνεισφέρει στην επίτευξη του στόχου αυτού.
Άλλωστε οι ΟΧΕ, κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, τόσο στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, όσο και γενικότερα σε άλλες Περιφέρειες της χώρας με διαφορετικά φυσικά, γεωγραφικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά αποτέλεσαν στρατηγικές επιλογές για την προώθηση της βιώσιμης και ολοκληρωμένης ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνώ με την πρόταση σχεδιασμού ΟΧΕ, και προτείνω να σχεδιαστεί μία ΟΧΕ Τουρισμού για τα μεγάλα νησιά της Λέσβου και Χίου, με θεματικό αντικείμενο την αξιοποίηση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των νησιών, προκειμένου να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης τόσο για τις ίδιες τις περιοχές που θα αφορά, όσο και για ολόκληρη την Περιφέρεια, εντασσόμενη σε μια συνολική Ολοκληρωμένη προσέγγιση στη χωρική της ανάπτυξη.
Ο σχεδιασμός αυτής της ΟΧΕ θα ενισχύσει το αναπτυξιακό/τουριστικό προφίλ της Περιφέρειας, ώστε μπορεί να αποκτήσει δυναμικό χαρακτηριστικό για τη διαμόρφωσή της σε ανταγωνιστικό τουριστικό προορισμό, καθόσον η ιδιαίτερη γεωμορφολογία των νησιών με τα περιβαλλοντικά, πολιτιστικά και ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά τους, τα καθιστούν δυνητικά και βάσιμα, δυναμικούς και αναπτυσσόμενους τουριστικούς προορισμούς.