Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤoΚ) αποτελεί εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση τοπικής στρατηγικής και αντιμετώπισης των τοπικών κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αναγκών. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, βασική προϋπόθεση είναι η ενεργός συμμετοχή τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας.
Το ΤΑΠΤοΚ της Χίου αφορά το σύνολο του νησιού εκτός της πόλης της Χίου. Η Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Χίου Α.Ε. (ΕΤΑΧ) είναι υπεύθυνη με βάση τον Ευρωπαϊκο Κανονισμό και το Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 για τον σχεδιασμό, την κατάρτιση και την υλοποίησή του.
Η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης (ΕΥΔ) του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» καθορίζει τα κριτήρια επιλογής των στρατηγικών ΤΑΠΤοΚ, συγκροτεί επιτροπή για την πραγματοποίηση της επιλογής αυτής και εγκρίνει τις στρατηγικές που επιλέγονται από την εν λόγω επιτροπή.
Η Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό οφείλει να εγκριθεί, το αργότερο, έως τις 29/08/2023.
Η απόφαση για την έγκριση του ΤΑΠΤοΚ θα καθορίσει την κατανομή κάθε σχετικού Ταμείου καθώς και τις αρμοδιότητες για τα καθήκοντα διαχείρισης και ελέγχου στο πλαίσιο του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027.
Στην πρώτη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 29/09/2022 στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ της Χίου, ο Δήμος ανέφερε ότι η παρακμή ορισμένων χωριών οφείλεται στην διάλυση της παραγωγικής τους βάσης και ως εκ τούτου χρειάζονται δράσεις προς την αντιστροφή αυτής της κατάστασης. Τόνισε την σπουδαιότητα των άυλων δράσεων και της επιμόρφωσης των δημοτών, στοιχεία αναγκαία για την αύξηση της προστιθέμενης αξίας των έργων. Επιπρόσθετα, ανέδειξε την ανάγκη προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού δίνοντας ως παράδειγμα κάποιους αγροτικούς δρόμους στους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί η παραδοσιακή μέθοδος της λιθόστρωσης αντί της ασφαλτόστρωσης.
Επίσης, υποστήριξε ότι ο σχεδιασμός του ΤΑΠΤοΚ θα πρέπει να λάβει υπόψιν τα υφιστάμενα ΣΧΟΑΑΠ των Δημοτικών Κοινοτήτων, αλλά και το υπό εκπόνηση ΣΒΑΚ του Δήμου. Ακόμα, ζήτησε την χρηματοδότηση μελετών και τη στήριξη της ΕΤΑΧ τόσο από την τεχνική βοήθεια του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 όσο και από το Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Περιφέρειας 2021-2025.
Ο εκπρόσωπος του Φιλοπρόοδου Όμιλου Κάμπου ανέδειξε την ανάγκη διατήρησης και προστασίας του αρχιτεκτονικού κτιριακού αποθέματος του Κάμπου καθώς και την ανάγκη βελτίωσης της προσβασιμότητας του ώστε να μπορούν οι ποδηλάτες να τον επισκέπτονται με ασφάλεια και άνεση.
Ο Σύλλογος Γονέων Παιδιών με Αυτισμό ανέδειξε την προσπάθεια του να φτιάξει Στέγη Υποστηριζόμενης Διαβίωσης (ΣΥΔ) και ζήτησε από την ΕΥΔ να υποστηρίξει τη χρηματοδότηση μελετών καθώς δεν υπάρχει υποστήριξη από κάποιον άλλο φορέα.
Η Μονάδα Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου πρότεινε το μαζικό κάλεσμα και την συμμετοχή φορέων και πολιτών στον σχεδιασμό της στρατηγικής καθώς μόνο έτσι θα υπάρξει αποδοχή των απαραίτητων, μη δημοφιλών, παρεμβάσεων. Ισχυρίσθηκε ότι αν τα χωριά αποτύχουν, θα αποτύχει και η πόλη και ανέφερε ότι έχει υλοποιηθεί μια μελέτη για την Καλαμωτή ως διατηρητέο χωριό ήπιας κυκλοφορίας η οποία και θα κατατεθεί στη διαβούλευση.
Ο Πρόεδρος της Καλαμωτής συμφώνησε και υποστήριξε ότι η προαναφερθείσα μελέτη είναι ένα προωθημένο σχέδιο που αξίζει να εφαρμοσθεί.
Ο Σύλλογος Ξενοδόχων ανέφερε ότι η προσέγγιση σχεδιασμού από κάτω προς τα πάνω που διέπει την Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ αποτελεί και βασική αρχή του ΕΟΤ για την τουριστική προβολή της χώρας. Έθεσε ως όραμα την τουριστική ανάπτυξη του νησιού με την προώθηση των «θεματικών χωριών» της Χίου, όπου κάθε χωριό θα έχει την δική του θεματική-ιδιαιτερότητα με το ένα να συμπληρώνει το άλλο δημιουργώντας ένα ελκυστικό τουριστικό προορισμό ευεξίας.
H Περιφερειακή Παράταξη «Συμπαράταξη Πολιτών Βορείου Αιγαίου» υπενθύμισε την ύπαρξη και άλλων πόρων και Προγραμμάτων που βρίσκονται στην διάθεση της Περιφέρειας που οφείλουν να στηρίξουν την Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ. Επίσης, τόνισε ότι οι Στρατηγικές ΤΑΠΤοΚ και ΒΑΑ πρέπει να συνδέονται ενώ έθεσε ως κυρίαρχο μέλημα των δύο Στρατηγικών την ενίσχυση της παραγωγικής βάσης της Χίου.
Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου χαιρέτησε την αναπτυξιακή προοπτική όπως τέθηκε από το Νέο Πρόγραμμα 2021/2027 και δήλωσε ότι θα στηρίξει την προσπάθεια αυτή όπως αποτυπώθηκε στο περιφερειακό πρόγραμμα.
Η ΕΥΔ εξέφρασε την πρόθεση να ενδυναμώσει την ΕΤΑΧ υποστηρίζοντάς την μέσω της τεχνικής βοήθειας του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 . Διευκρίνισε ότι δεν αναμένεται να χρηματοδοτηθεί η εκπόνηση μελετών, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο εξαίρεσης σε περίπτωση κάποιας ιδιαίτερα οραματικής πρότασης. Τόνισε ότι αυτή η περίοδος είναι μια μεγάλη ευκαιρία για το νησί της Χίου καθώς οι διαθέσιμοι πόροι είναι ιδιαίτερα αυξημένοι. Απαιτείται η δημιουργία ενός στρατηγικού οράματος για το νησί και στην συνέχεια η επιλογή εκείνων των συγκεκριμένων παρεμβάσεων που υπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο το όραμα.
Ολοκληρώνοντας, επισήμανε ότι το στρατηγικό όραμα πρέπει να εκφραστεί από την τοπική κοινωνία και κάλεσε τους πολίτες και τους τοπικούς φορείς να αποτυπώσουν γραπτώς στο e-pepba.gr τις προτάσεις τους σχετικά με:
- το όραμα που έχουν για το νησί της Χίου
- τις παρεμβάσεις που απαιτούνται για την επίτευξη του οράματος
- την διαδικασία ενεργοποίησης της τοπικής κοινωνίας στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδιασμού.
Η Ειδική Υπηρεσία καταρχήν έθεσε ως βάση για την διαβούλευση την έναρξη μιας θεματικής προσέγγισης στο πλαίσιο της έναρξης συζήτησης του LEADER όπου θα συζητηθεί η συνολική αναπτυξιακή προοπτική του νησιού, ενώ στην συνέχεια θα γίνει μια διάκριση με βάση τις επιλεξιμότητες.
Μετά την ολοκλήρωση της εναρκτήριας συνάντησης για το Τοπικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης της Χίου με την ΕΤΑΧ , για εμένα έγινε σαφές ότι μπορεί με συγκροτημένη δουλειά να διαμορφωθεί ένα όραμα για το νησί και στην συνέχεια μια στοχοθεσία που θα επιτρέψει να οριστούν έργα, δράσεις και διαδικασίες αναπτυξιακής κινητοποίησης. Γιατί δεν είναι όλα μόνο χρήματα, είναι και διαδικασίες, συμπόρευση και συναντίληψη.
Η ΕΥΔ θα είναι κοντά σας εκτιμώντας πως η συγκυρία είναι πολύ κρίσιμη για μια ανοιχτή και ευρεία συζήτηση που θα καθορίσει τις βάσεις για το μίγμα της πολιτικής και των έργων, αλλά και την ζώνη παρέμβασης, ενώ οι απόψεις για επιχειρηματικότητα, καινοτομία, περιβάλλον, μαστίχα, Κάμπος, ή ότι άλλο, θα πρέπει να τεθούν με θάρρος και να συναθροίσουν σε ένα μεγαλύτερο όραμα για τον τόπο.
Ο σχεδιασμός πρέπει να είναι ολοκληρωμένος να περιλαμβάνει όλες τις φάσεις ολοκλήρωσης ενός έργου ή δράσης από το όραμα έως την τελική χρήση της δομής ή την εφαρμογή της δράσης. Δεν πρέπει να εξαιρεί στάδια λόγω επιλεξιμότητας όπως πχ το στάδιο μελέτης - ωρίμανσης της δράσης ή του έργου. Εάν αφήσουμε κενά, ειδικά στην ωρίμανση, βασιζόμενοι ότι θα καλυφθούν από τον τοπικό δήμο, είτε με μελέτες από αυτοεπιστασία, είτε με χρηματοδότηση των μελετών από άλλους πόρους πχ ΣΑΤΑ, ΠΠΑ, ΠΔΕ κλπ, αυξάνουμε τους κινδύνους υλοποίησης του προγράμματος καθώς γνωρίζουμε ότι οι πόροι ανθρώπινοι και οικονομικοί των τεχνικών υπηρεσιών των δήμων και της περιφέρειας είναι πεπερασμένοι.
Θα πρότεινα να ακολουθήσουμε τις οδηγίες του Υπουργείου Εσωτερικών και να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες που μας δίνει ο αναπτυξιακός νόμος των ΟΤΑ (4674/2020) και να χρησιμοποιήσουμε το πολυεργαλείο που λέγεται αναπτυξιακός οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης (ΑΟΤΑ).
In reply to Ο σχεδιασμός πρέπει να είναι… by ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΕΡΒΑΚΗΣ
Πολύ χρήσιμες οι ιδέες σας και ο προβληματισμός σας για την διαδικασία ωρίμανσης.
Βέβαια ανταπαντώ ότι ο Δήμος οφείλει να σας αναθέσει εκείνος τις μελέτες ωρίμανσης ειδικά των στοχευμένων χωρικών πολιτικών και να αποτελέσετε εργαλείο ανάπτυξης της Χίου.
Τέλος να γνωρίζετε ότι θα λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψην τις παρατηρήσεις σας και σας ευχαριστούμε για την ενεργή συμμετοχή σας.
Δεδομένου ότι το πρόγραμμα αφορά έργα σε επίπεδο κοινοτήτων τα οποία έχουν βαθμό ενδιαφέροντος για τους αιρετούς σαφώς μικρότερο από έργα εντός αστικών κέντρων, θέλω να εκφράσω την ανησυχία μου κατά πόσο θα χρηματοδοτηθούν μελέτες ωρίμανσης από τους φορείς (Δήμο κλπ) από ίδιους πόρους.
Για τον λόγο αυτό έχω να σας προτείνω τρεις εναλλακτικούς τρόπους που μπορούν να ξεπεράσουν αυτό τον κίνδυνο, ο οποίος θα έχει και ως συνέπεια να υπάρξει κίνδυνος μειωμένης απορρόφησης πόρων του προγράμματος.
α) Να εξετάσετε το ενδεχόμενο να συμπεριληφθεί η χρηματοδότηση των μελετών ωρίμανσης μέσα στο ίδιο το πρόγραμμα, όπως είχε συμβεί παλιότερα και σε άλλο χρηματοδοτικό πρόγραμμα που αφορούσε μικρά νησιά, ή
β) Να εξετάσετε το ενδεχόμενο τα έργα αυτά να προκηρυχθούν ως μελετοκατασκευή του άρθρου 50 του Ν.4412/16, ή
γ) Κατά τη φάση της αξιολόγησης των προτάσεων να υπάρχει μια προέγκριση του κάθε τεκμηριωμένου σχεδίου που θα υποβάλλεται, ώστε να δεσμεύεται ο κάθε φορέας για την ωρίμανση σε επίπεδο μελετών και να φέρει την ευθύνη σε περίπτωση αμέλειας ωρίμανσης των προεγκεκριμένων σχεδίων. Ακολούθως να δίδεται η τελική έγκριση ένταξης στο πρόγραμμα με την ολοκλήρωση των μελετών και των αδειοδοτήσεων.
In reply to Δεδομένου ότι το πρόγραμμα… by Θεοδόσιος Σταθ…
Σωστές και στοχευμένες προτάσεις που θα τις μελετήσουμε κατά την διαδικασία υποστήριξης των δικαιούχων.
Επιμένω πάντως οτι ειδικά στην παρούσα χρονική στιγμή υπάρχουν πόροι που μπορούν να προσανατολιστούς σε ωρίμανση αλλά απαιτείται στόχευση και σοβαρότητα απο τους φορείς σχεδιασμού και υλοποίησης.
Εν όψει της νέας Προγραμματικής Περιόδου ερχόμαστε να εναποθέσουμε προτάσεις που θεωρούμε ότι θα συντελέσουν στη γενική αναπτυξιακή πολιτική μέσω του προγράμματος ΤΑΠΤοΚ. Παραθέτουμε λοιπόν τις εξής προτάσεις:
Στο πλαίσιο αποτελεσματικότερου σχεδιασμού και της ακόλουθης ομαλής υλοποίησης του προγράμματος, όσον αφορά το ιδιωτικό σκέλος του προγράμματος, θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη τα εξής:
In reply to Εν όψει της νέας… by ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΛΕΓΑΤΟΣ
Είναι σωστό που ήδη αγγιξατε τα θέματα:
- ζώνη παρέμβασης και μάλιστα αναφέροντας τον Κάμπο
- εμβληματικά έργα όπως αρχοντικά. Χρειάζεται συζήτηση με το Νοσοκομείο
- δράσεις επιχειρηματικότητας και διαδικασίες που νομίζω είμαστε λίγο πιο έμπειροι σε αυτή την φάση.
Η ΕΤΑΧ θα πρέπει να τα λάβει υπόψην την καθώς και το Επιμελητήριο που δίνει ήδη σοβαρές προτάσεις στο πεδίο του διαλόγου.
Σας συγχαίρω σας φορέα και εσάς και τα στελέχη σας.
Η ανάπτυξη της Στρατηγικής ΤΑΠτοΚ αποτελεί εξαιρετική ευκαιρία ανάδειξης του αξιόλογου πολιτιστικού κεφαλαίου της Χιακής περιφέρειας και αναζωογόνησης της οικονομικής και κοινωνικής ζωής των οικισμών του νησιού.
Σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της Στρατηγικής θα μπορούσαν να διαδραματίσουν τα τοπικά συμβούλια συμμετέχοντας στην σύνθεση της αστικής αρχής.
Στο πλαίσιο εκπόνησης του ΣΒΑΚ Δήμου Χίου που αφορά στις δημοτικές ενότητες Χίου, Ομηρούπολης και Αγίου Μηνά, έχει προταθεί δέσμη μέτρων με σκοπό την προώθηση φιλικών προς το περιβάλλον μορφών μετακίνησης ενώ για τον οικισμό της Καλαμωτής έχει εκπονηθεί πρόταση κυκλοφοριακής οργάνωσης (Α. Βλαστός και ομάδα εργασίας) με στόχο την δημιουργία ενός θύλακα στον οποίο οι λειτουργίες που αφορούν στην μετακίνηση προσώπων και αγαθών, θα εναρμονίζονται με την ιστορία και την χωρική ανάπτυξη του οικισμού. Η εν λόγω πρόταση θα μπορούσε να αποτελέσει πιλότο και για άλλους οικισμούς, αντίστοιχων ποιοτικών χαρακτηριστικών.
Για τον Κάμπο της Χίου το ΣΒΑΚ προτείνει την δημιουργία κλειστής ποδηλατικής διαδρομής με αφετηρία το δημοτικό ακίνητο "Μαυροκορδάτικο" και την ίδρυση σταθμού κοινόχρηστων ποδηλάτων σε αυτό. Κατά μήκος της προτεινόμενης διαδρομής θα υπάρχουν κατάλληλα σημασμένα τοπόσημα.
Πέρα από τις δράσεις που συνδέονται με έργα υποδομής, η χρηματοδότηση δράσεων που προάγουν τον πολιτισμό όπως η καθιέρωση περιοδικών εκθέσεων, καλλιτεχνικών συναντήσεων, κλπ. θα μπορούσαν να δώσουν προστιθέμενη αξία στο τουριστικό προϊόν του νησιού και να αποτελέσουν πόλο έλξης επισκεπτών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν το Μουσικό Φεστιβάλ Χίου, η δράση "Εκεί Που Ζω", η γιορτή Κτηνοτροφίας, η οργάνωση αστροπαρατηρήσεων (συνεργασία με τον Όμιλο Παρατηρησιακής Αστρονομίας της Σ.Θ.Ε. του Π. Αιγαίου) κλπ.
Η ύπαιθρος ως η πλέον πρωτογενής και αδιάσπαστη ενότητα της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και των πολυδιάστατων διαλεκτικών σχέσεων, αλληλεξαρτήσεων και αλληλεπιδράσεών τους οι οποίες τις αλληλοδιαμόρφωσαν και τις αλληλοδιαμορφώνουν δια μέσου του χρόνου, απετέλεσαν, ιστορικά, πεδία αρμονικής, ειρηνικής και δημιουργικής συνύπαρξης του ανθρώπου με τη φύση, την μοναδικότητα και την ομορφιά της, αλλά και τις συγκεκριμένες δυνατότητες και τους αντικειμενικούς περιορισμούς της. Ο αντικειμενικά μοναδικός, ιδιαίτερα ευάλωτος, ευαίσθητος και εύθραυστος χαρακτήρας της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας των περιοχών αυτών υφίσταται αναγκαστικά πολλαπλούς επηρεασμούς και από τους πληθυσμούς, τις ανάγκες, τις δραστηριότητες αλλά και τα καταναλωτικά και αναπτυξιακά πρότυπα των αστικών συγκεντρώσεων, με αναπόδραστες άμεσες και έμμεσες και πολλές φορές δραματικές συνέπειες τόσο στο φυσικό και το πολιτισμικό όσο και στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον τους. Και γινόταν και γίνεται αιτία, για τη συνεχιζόμενη εγκατάλειψή τους, ιδιαίτερα από τους νέους που αναζητούν ευκαιρίες για μία «καλύτερη» ζωή, ή ακόμα απλά και μόνο για ζωή, στην αστυφιλία και τη μετανάστευση, αλλά και για την αυξανόμενη φτώχεια και την πολιτική και κοινωνική περιθωριοποίησή τους. Ένα μεγάλο μέρος τους υφίσταται επιπλέον και παράλληλα τις συνέπειες, τόσο των ιδιαίτερα συχνών φυσικών καταστροφών οι οποίες σε σημαντικό βαθμό έχουν πλέον τις αιτίες τους στις κλιματικές μεταβολές που προκαλούν η υπερπαραγωγή και η υπερκατανάλωση των «ανεπτυγμένων» χωρών, όσο και των τοπικών εντάσεων και συρράξεων ιδιαίτερα στις περιοχές συνόρων.
Η Χίος δεν αποτελεί εξαίρεση από αυτό. Από την πληθυσμιακή ανάλυση της Χίου φαίνεται καθαρά ότι η πόλη της Χίου, πρωτεύουσα του Δήμου Χίου, εμπορικό / οικονομικό και διοικητικό κέντρο της Περιφερειακής Ενότητας λειτουργεί ως αστικό κέντρο, που υπό διαφορετική κλίμακα και ένταση λειτουργεί και ως πυρήνας της ανάπτυξης της ευρύτερης περιοχής, αλλά και ως δέκτης όλης της οικονομικής δραστηριότητας της ευρύτερης περιοχής και του νησιού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη διαχρονική απερήμωση της ευρύτερης περιοχής και των πλέον απομακρυσμένων και μειονεκτικών περιοχών της υπαίθρου. Επίσης παρατηρείται ότι η ποσοστιαία μείωση του πληθυσμού είναι η μεγαλύτερη στις περιοχές που βρίσκονται «μακριά» από το κέντρο της Χίου. Έτσι λοιπόν παρουσιάζονται σε πληθυσμιακή ανάπτυξη η Χίος, τα Θυμιανά και ο Βροντάδος, περιοχές που πρακτικά έχουν ενωθεί μεταξύ τους και αποτελούν ένα οικιστικό συγκρότημα. Όλες οι άλλες περιοχές παρουσιάζουν μείωση του πληθυσμού τους και μόνο οι πρωτεύουσες των πρώην Δήμων παρουσιάζουν μια σχετική σταθερότητα. Η έλλειψη οικονομιών και το αυξημένο κόστος έχει ως αποτέλεσμα περιορισμένη απασχόληση, χαμηλά εισοδήματα και αδυναμία συγκράτησης του πληθυσμού. Έτσι οι περιοχές που είναι απομακρυσμένες από την πόλη της Χίου παρουσιάζουν εικόνα εγκατάλειψης και ερήμωσης. Οι περιοχές αυτές, καταλαμβάνουν περισσότερο από το 75% των εδαφών της, με ένα αριθμό κοινοτήτων που ξεπερνά τις 50. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί περισσότερο.
Βασικός στόχος της ανάπτυξης είναι να μείνει ζωντανή η ύπαιθρος και συνάμα ελκυστική και οικονομικά ισχυρή, μέσα από συνολική και πολυδιάστατη ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, μέσω σύγκλισης των εισοδημάτων και των όρων ζωής με εκείνους των κατοίκων των πόλεων. Είναι αναγκαία η εφαρμογή ενός νέου μοντέλου ανάπτυξης του αγροτικού χώρου που να στηρίζει στην ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη, την ισορροπία δηλαδή μεταξύ οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων και αναγκών. Η ανάπτυξη της υπαίθρου πλέον, θα πρέπει να συγκεράσει τη γεωργική δραστηριότητα από την οποία επιδιώκονται άμεσα και έμμεσα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη και τη χωρική προσέγγιση της ανάπτυξης του αγροτικού χώρου. Δεν μπορεί, λόγω των εξαιρετικών ιδιαιτεροτήτων της φυσικής και της κοινωνικοοικονομικής τους πραγματικότητας, να είναι ειδική/ μερική/ θεματική/ κλαδική. Αντίθετα, οφείλει, για να έχει πραγματική υπόσταση και νόημα, να είναι πολυδιάστατη και πολυλειτουργική και μάλιστα να εξασφαλίζει, τόσο τη διαχρονική και διεποχική πολυαπασχόληση των κατοίκων τους, όσο και τη δυνατότητά τους να ζουν μια αξιοβίωτη, σ’ όλα τα επίπεδα, ζωή.
Η Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη της υπαίθρου προϋποθέτει και απαιτεί, σε κάθε πεδίο της, απόλυτο και δημιουργικό σεβασμό στην ποιότητα και τα "μεγέθη" του μοναδικού φυσικού και πολιτισμικού της περιβάλλοντος, των παραδοσιακών τεχνών, δεξιοτήτων και τεχνικών, των ντόπιων προϊόντων και υλικών και της αυτόχθονης σοφίας, που συγκροτούν ως αδιάσπαστο "όλον" το πολύτιμο πραγματικό "ολικό" συγκριτικό της πλεονέκτημα.
Οι παρεμβάσεις που προτείνονται για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων και επιδιώξεων, ιεραρχημένα είναι.
1. Δημιουργία Κέντρου Ομηρικής Προβολής στη Δασκαλόπετρα
Στο έργο θα περιλαμβάνεται η ολική ανακαίνιση του κτίσματος, η προμήθεια εξοπλισμού, η δημιουργία ψηφιακών εφαρμογών και υλικού, οι διαμορφώσεις περιβάλλοντα χώρου. Το κέντρο θα αποτελέσει ένα χώρο μουσειακό, για την παρουσίαση και προβολή της ιστορίας, όπως αυτή έχει καταγραφεί ήδη με τεκμήρια κυρίως ψηφιακά, ένα χώρο εκθεσιακό, χώρο επιμόρφωσης και συνεδρίων, ενώ στον περιβάλλοντα χώρο θα δημιουργηθούν θεματικές γωνιές για τη δημιουργική και επιμορφωτική απασχόληση παιδιών και νέων. Πρόθεσή μας είναι το «νέο» κτίσμα να ταιριάζει με τα βορείως αυτού ευρισκόμενα κτίσματα τα οποία κατέχει η Προμηθευτική και να λειτουργεί μαζί με αυτά ως ένα ενιαίο «Κέντρο»
2. Ανάπλαση Καρφά
Ο Καρφάς, η νούμερο ένα τουριστική περιοχή της Χίου στην οποία βρίσκεται το μεγαλύτερο ποσοστό κλινών παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια μία αδιανόητη εγκατάλειψη και έχει υποβαθμιστεί σημαντικά. Η πράξη θα προβλέπει έργα ανάπλασης με κατασκευή κοινοχρήστων χώρων, πεζοδρομίων, αναβάθμιση φωτισμού, τη μονοδρόμηση της κεντρικής οδού Καρφά και τη χρησιμοποίηση για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας των καθέτων οδών που ενώνουν την κεντρική οδό του Καρφά με τον περιφερειακό.
3. Ποδηλατικό Πάρκο Χίου
Στην περιοχή Σκλαβιών-Θολοποταμίου υπάρχουν ήδη 5 διαδρομές ορεινής ποδηλασίας (οι οποίες απευθύνονται σε έμπειρους ποδηλάτες). Στις διαδρομές αυτές πραγματοποιήθηκε προ διμήνου και με τεράστια επιτυχία αγώνας πανελλήνιας εμβέλειας. Στόχος είναι το αγώνας αυτός να επαναλαμβάνεται ανά έτος ή διετία. Στην προσπάθεια αυτή θα μπορούσαν να καθαριστούν κι άλλες διαδρομές (μονοπάτια) που ήδη υπάρχουν στην περιοχή, να αξιοποιηθεί το εκτενές δίκτυο χωματόδρομων που ενώνει όλες αυτές τις διαδρομές, να χρησιμοποιηθεί για το σκοπό αυτό και ο χώρος της δημοτικής κατασκήνωσης στα σκλαβιά και να κατασκευαστεί ένα «ανοικτό ποδηλατικό πάρκο» το οποίο θα συμβάλλει στην προστασία του δάσους, τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής των δημοτών, στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής και της Χίου γενικότερα. Η πρότασή μου έχει τύχη ήδη αποδοχής των «Ποδηλατών» οι οποίοι αποδέχονται να αναλάβουν την επίβλεψη και διαχείριση του χώρου. Η συγκεκριμένη δράση θα πρέπει να γίνει με τη σύμφωνη γνώμη και συνεργασία της Δασικής Υπηρεσίας καθότι το μεγαλύτερο μέρος του προτεινόμενου πάρκου είναι σε δάσος!
Ποδηλατικές διαδρομές βουνού, μονοπάτια, «ανοιχτά πάρκα» μπορούν να δημιουργηθούν στη συνέχεια και σε άλλες περιοχές, στις Καρυές, στα Μαστιχοχώρια, στην Αμανή.
4. Καθαρισμός, σήμανση και ανάδειξη Μονοπατιών
Η Χίος είναι ένας τόπος πλούσιος σε μονοπάτια που μαρτυρούν την μακρόχρονη ιστορία της. Κάθε μονοπάτι αποτελεί αδιάσειστο μάρτυρα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του τόπου μια και καθένα από αυτά τα μονοπάτια κατασκευάστηκε για να ενισχύσει την επικοινωνία και το εμπόριο στις γύρω κοινότητες .
Στόχος μας είναι ο σχεδιασμός ενός ολοκληρωμένου προγράμματος αποκατάστασης των μονοπατιών που θα ενωθούν λειτουργικά σε ένα ενιαίο δίκτυο σε ολόκληρο το νησί.
Με τον τρόπο αυτό θα εξυπηρετήσουν τους σκοπούς για τους οποίους αρχικά δημιουργήθηκαν αναδεικνύοντας παράλληλα:
• Τα Βυζαντινά μνημεία (τις εκκλησίες και τα μοναστήρια δίνοντας ώθηση και στον θρησκευτικό τουρισμό)
• Τα αρχαιολογικά αλλά και τα νεότερα μνημεία του νησιού μας.
• Τα Γεωλογικά Μνημεία της Χίου τα οποία είναι αρκετά και πρόσφατα ξεκίνησε η διαδικασία ανάδειξης τους.
• Τον φυσικό πλούτο του νησιού μας με τη σπάνια πανίδα (ορχιδέες, τουλίπες, σχίνοι- μαστιχόδεντρα κλπ.)
• Την τοπική αρχιτεκτονική κάθε Δημοτικής Ενότητας
5. Πρόγραμμα βιωματικού τουρισμού στα Μαστιχοχώρια της Χίου
Ο βιωματικός τουρισμός ορίζεται ως το είδος τουρισμού κατά το οποίο οι άνθρωποι δίνουν έμφαση στην αποκόμιση εμπειριών από μια χώρα, μια πόλη ή ένα μέρος αποκτώντας επαφή με την τοπική ιστορία, τους ανθρώπους, την καθημερινότητα, την κουλτούρα. Στοιχεία όπως η περιπέτεια και οι αυθεντικές εμπειρίες, παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του βιωματικού τουρισμού.
Με σωστό προγραμματισμό, σχεδιασμό και σεβασμό τόσο στο ίδιο το προϊόν όσο και την περιοχή (τα Μαστιχοχώρια). Η Χίος μπορεί αξιοποιώντας τουριστικά τη Μαστίχα και την καλλιέργειά της να προσφέρει μία πραγματικά μοναδική εμπειρία στον επισκέπτη. Τούτο όμως θα πρέπει να γίνει συντονισμένα, με συνεννόηση και συνεργασία τόσο της τοπικής αυτοδιοίκησης όσο και των λοιπών «εμπλεκομένων» φορέων, του Δήμου Χίου, του Ιδιωτικού Φορέα Τουρισμού, της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών, του Μουσείου Μαστίχας, των μορφωτικών και πολιτιστικών συλλόγων των μαστιχοχωρίων.
6. Προμήθεια και τοποθέτηση Info Points
Να προμηθευτεί ο Δήμος και να τοποθετήσει σε σημεία της Χίου σταθερές συσκευές tablets τοποθετημένα σε κατασκευή από μεταλλικό έδρανο, τα οποία συνδεδεμένα στο διαδίκτυο θα λειτουργούν το λογισμικό «Chios Info Point» το οποίο ήδη προχωράει το Γραφείο Τουρισμού.
7. Δημιουργία Πολυχώρου άθλησης στον Καρφά
Η δημιουργία πολυχώρου άθλησης στο πρώην σφαγείο Γιαμού. Θα κατεδαφιστούν τα ετοιμόρροπα και επικίνδυνα κτίσματα, θα παραμείνει μόνο το κεντρικό κτίσμα το οποίο και σήμερα είναι λειτουργικό. Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο ελαιώνας θα κατασκευαστούν γήπεδα αθλοπαιδιών ενώ και βόρεια αυτών χώρος στάθμευσης, ενώ στην άλλη πλευρά του οικοπέδου θα κατασκευαστούν άλλα τρία γήπεδα με κερκίδες. Στο κτίσμα που διατηρείται θα διαμορφωθούν αποδυτήρια, γραφεία και αποθηκευτικοί χώροι.
8. Εκσυγχρονισμός Υδροθεραπευτηρίου Αγιασμάτων
Στόχος του έργου, συνολικά, είναι να εκσυγχρονίσει τις εγκαταστάσεις αλλά και να αναβαθμίσει λειτουργικά και αισθητικά τον χώρο, κατά τα πρότυπα του σύγχρονου θερμαλισμού, με έμφαση στις ιαματικές ιδιότητες της πηγής και στον θεραπευτικό χαρακτήρα των λουτρών, αλλά και την χαλάρωση και την ευεξία που είναι εξίσου σημαντικά ζητούμενα για τη λειτουργία μίας σύγχρονης μονάδας υδροθεραπείας.
9. Η Διαμόρφωση και ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων και πολιτιστικών υποδομών στην Τοπική Κοινότητα Αγίου Γεωργίου Συκούση και στην Τοπική Κοινότητα Βολισσού.
Διευθέτηση ομβριών, δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, αποκατάσταση οδοστρώματος στη φυσική αρχική του μορφή με βάση ιστορικά στοιχεία και φυσικά υλικά από την ευρύτερη περιοχή, φωταγώγηση ανάλογη του παραδοσιακού χαρακτήρα, δημιουργία χώρων στάθμευσης, δημιουργία χώρων πρασίνου, δημιουργία Χώρων αναψυχής χωρίς να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας των παλαιών χωριών, αποκατάσταση όψεων Δημοτικών κτιρίων και ανάδειξη τοπικής αρχιτεκτονικής (στοές, γέρματα, σκεπαστά κλπ)
10. Η Ανάπλαση Παραλιακού μετώπου κατά μήκος ολόκληρης της Δημοτικής Ενότητας Αγίου Μηνά.
Το έργο θα περιλαμβάνει παρεμβάσεις α) για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της κίνησης των οχημάτων και τη μείωση της συχνότητας και της έντασης των ατυχημάτων, β) για την εξασφάλιση της κίνησης πεζών επί των παρακείμενων πεζοδρομίων και ποδηλάτων γ) για την εξυπηρέτηση της στάθμευσης οχημάτων για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων αναψυχής που αναπτύσσονται κατά μήκος του παραλιακού μετώπου, δ) για την αντιμετώπιση φαινομένων θαλάσσιας διάβρωσης σε ορισμένα σημεία, σε περιπτώσεις ισχυρής έντασης ανέμων, καθώς και ε) παρεμβάσεις αστικής ανάπλασης σε συγκεκριμένα τμήματα του παραλιακού μετώπου.
Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤoΚ), ως εργαλείο χωρικής ανάπτυξης, μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την εξομάλυνση διαφόρων θεμάτων που απασχολούν την τοπική κοινωνία, δυσχεραίνουν τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων, και αποτελούν τροχοπέδη σε τομείς που συντελούν στην ευρύτερη ανάπτυξη του νησιού. Στα πλαίσια της νέας προγραμματικής περιόδου, το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Χίου, ως φορέας διαχείρισης του Κεντρικού Λιμένα της Χίου, ενός λιμένα πλήρως ενταγμένου στον αστικό ιστό, εστιάζει σε έργα βελτίωσης λιμενικών υποδομών. Πιο συγκεκριμένα, προτείνεται:
Σχετικά με την συμμετοχή μας ως δήμος Χίου στο ΤΑΠΤοΚ του ΕΣΠΑ,
υπενθυμίζω ότι η ομάδα εργασίας που ορίστηκε από τον δήμαρχο Χίου κ. Κάρμαντζη,
η οποία αποτελείται από τους παρακάτω ειδικούς συνεργάτες και συμβούλους:
Τάκη Δαμαλά, Πολιτικό μηχανικό,
Ευγενία Μαρίνη, Τοπογράφο και Αρχιτέκτων μηχανικό
Άννα Μπενέτου, Αρχιτέκτων μηχανικό
με τη συνεργασία του Θεοδόσιου Σταθόπουλου, Προέδρου Κοινότητας Καλαμωτής, Τοπογράφο Μηχανικό
και επικεφαλής τον κ. Θάνο Βλαστό ομότιμο καθηγητή Ε.Μ.Π.συγκοινωνιολόγο-πολεοδόμο και
ιδρυτή της μονάδας βιώσιμης κινητικότητας του Ε.Μ.Π. https://www.smu.gr
έχει καταλήξει σε συγκεκριμένες προτάσεις με πιλότο τον οικισμό της Καλαμωτής
οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλους οικισμούς του νησιού μας, παραδοσιακούς ή μη,
αλλά και σε άλλους οικισμούς του Β. Αιγαίου οι οποίοι έχουν παρόμοια δυνατά σημεία και παρόμοια προβλήματα.
Σε γενικές γραμμές οι προτάσεις αυτές αφορούν στην οργάνωση της στάθμευσης και της κυκλοφορίας στους οικισμούς,
στην απελευθέρωση του δημόσιου χώρου από τα αυτοκίνητα και στην αξιοποίηση του δημόσιου χώρου με αναπλάσεις κυρίως στα
κέντρα ή στα σημεία ενδιαφέροντος των οικισμών.
Παρακαλούμε για τις ενέργειες σας ώστε οι προτάσεις αυτές για την Καλαμωτή αλλά και για άλλους οικισμούς του νησιού μας,
να ωριμάσουν μελετητικά και να μπορέσουν να υλοποιηθούν μέσω του ΤΑΠΤοΚ αυτής της προγραμματικής περιόδου.
Οι προτάσεις της ομάδας εργασίας παρουσιάστηκαν και στο 1ο Forum CIVINET https://www.myota.gr/2021/12/23/απολογισμός-1ου-civinet-forum/
και είχαν καθολική αποδοχή ως προς το περιεχομενο τους, αν και τονίστηκε η δυσκολία που έχουν έως τώρα οι Ελληνικοί δήμοι,
να υλοποιούν μια κεντρική ιδέα προτάσεων με στόχο τη συνολική βελτίωση της ποιότητας ζωής των δήμων
και να μην πέφτουν στην παγίδα των αποσπασματικών προτάσεων.
Τέλος αλλά πολύ σημαντικό, σας ενημερώνω ότι υπάρχουν σχετικά πρόσφατες αποφάσεις συλλογικών οργάνων (Τοπικό Συμβούλιο Καλαμωτής και Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του δήμου Χίου),
που έχουν εγκρίνει τις προτάσεις της ομάδας εργασίας για την Καλαμωτή. Θα ήθελα να σας προωθήσω όλο το υλικό μας, καθώς και τις αποφάσεις των συλλογικών οργάνων του δήμου Χίου. Παρακαλώ ενημερώστε με για τον τρόπο.
Εκ μέρους της ομάδας εργασίας
In reply to Σχετικά με την συμμετοχή μας… by ΕΥΓΕΝΙΑ ΜΑΡΙΝΗ
Ευχαριστούμε πολύ για τις όμορφες προτάσεις σας και την συμμετοχή σας στον διάλογο. Μπορείτε να στείλετε το υλικό σας στο vorioaigaio@mou.gr.
Να υπενθυμίσουμε ότι ο Δήμος είναι υπεύθυνος για τον σχεδιασμό ενός έργου και την προετοιμασία των απαιτούμενων μελετών. Ιδιαίτερα στην παρούσα στιγμή υπάρχουν πόροι (ΠΔΕ της Περιφέρειας, ίδιοι πόροι του Δήμου, άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα κ.λπ.) και εργαλεία (Αναπτυξιακός Οργανισμός) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ωρίμανση μελετών.
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή "Πρόγραμμα Βόρειο Αιγαίο 2021-2022" και ειδικότερα στο πλαίσιο υλοποίησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων αυτού, επιλέξιμες παρεμβάσεις μπορούν και να είναι και αυτές που αφορούν στην προστασία και ανάδειξη του Πολιτιστικού Αποθέματος των περιοχών παρέμβασης. Μάλιστα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας προστασίας και ανάδειξης (π.χ. Ψηφιοποίηση Πολιτιστικών Πόρων).
Κατά συνέπεια, το ενδιαφέρον της Αντιπεριφέρειας Πολιτισμού του Βορείου Αιγαίου για την ανάπτυξη, συγκρότηση και υλοποίηση της ΤΑΠΤοΚ Χίου είναι εύλογο και ισχυρό.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι: Η έννοια του πολιτισμού είναι στενά συνυφασμένη με τα νησιά της Περιφέρειας του Βορείου Αιγαίου. Η ΠΒΑ παρουσιάζει πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, με πλήθος μνημείων όλων των περιόδων, ενώ όσον αφορά την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, η περιοχή έχει σημαντικό πλούτο στοιχείων λαϊκού πολιτισμού που σχετίζονται με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις, τις τέχνες και τα γράμματα, τη μουσική και το χορό, τη γαστρονομία, τα παραδοσιακά επαγγέλματα που συνδέονταν με τη βιομηχανία του ελαιολάδου, του ούζου, τη μαστιχοκαλλιέργεια, την αλιεία, τη χειροτεχνεία, την αγγειοπλαστική, τη ναυπηγική κ.α.. Τέλος, όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία των νησιών του Βορείου Αιγαίου αποτελούν πόλους τουριστικής δραστηριότητας – επισκεψιμότητας.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, η Αντιπεριφέρεια Πολιτισμού συνέταξε το Τετραετές «Σχέδιο Δράσης – Πολιτισμός» της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου το οποίο και εγκρίθηκε με την υπ. αριθμ. 99/2022 Απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου του Βορείου Αιγαίου.
Επομένως - και πιστεύοντας ότι οι Φορείς που έχουν εγκεκριμένα Τομεακά Επιχειρησιακά Σχέδια διαθέτουν σημαντικό βαθμό ετοιμότητας και ωριμότητας - η Αντιπεριφέρεια Βορείου Αιγαίου έχει προετοιμάσει μια σειρά από Προτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση τους στο πλαίσιο της ΤΑΠΤοΚ Χίου ικανοποιώντας πλήρως τον στόχο του Προγράμματος, να εξασφαλιστεί δηλαδή η προστασία και ανάδειξη του Πολιτιστικού Αποθέματος της περιοχής παρέμβασης.
Τα προτεινόμενα έργα της Αντιπεριφέρειας Βορείου Αιγαίου αναπτύσσονται στους κάτωθι άξονες:
Φιλοπρόοδος Όμιλος Κάμπου
Ο Κάμπος είναι εξαιρετικά σύνθετη περιοχή και έχει ανάγκη ολοκληρωμένης αντιμετώπισης μετά από συστηματική έρευνα και αξιολόγηση του πολεοδομικού, αρχιτεκτονικού, αγροτικού, πολιτισμικού χαρακτήρα του. Έρευνα που θα οδηγήσει σε διαδικασίες, προτάσεις και υλοποίηση δράσεων για την προστασία και διαχείριση του ιστορικού του πλούτου ως "αυτοτελές προστατευόμενο οικιστικό - αγροτικό σύνολο.