Στη νέα Προγραμματική Περίοδο, εισάγεται ένας αναγκαίος πρόσφορος όρος, στον οποίο προβλέπεται η ύπαρξη Εθνικού Σχεδίου Επενδύσεων για τους τομείς των λυμάτων και του πόσιμου νερού (σε ενιαίο κείμενο).
- Στον τομέα των λυμάτων, το Εθνικό Σχέδιο θα περιλαμβάνει:
- Το σύνολο της πληροφορίας των Περιφερειακών Σχεδίων Λυμάτων
- Προγραμματισμό επενδύσεων για το σύνολο των οικισμών α’, β’ και γ’ προτεραιότητας,
- Πρόβλεψη επενδυτικών αναγκών για αποκατάσταση προβλημάτων σε υφιστάμενες υποδομές.
Να σημειωθεί ότι το Περιφερειακό Σχέδιο Λυμάτων, αποτυπώνει τις εκκρεμότητες των οικισμών γ’ προτεραιότητας (οικισμοί με ισοδύναμο πληθυσμό > 2.000 κατοίκων), όσο αφορά στη συμμόρφωσή τους με την οδηγία 97/271/ΕΟΚ. Συνεπώς, κρίνεται ως άμεση προτεραιότητα η συμμόρφωση αυτών των οικισμών για να αποφευχθούν οι επιπτώσεις της Αρχής: « Ο Ρυπαίνων πληρώνει».
Μια καλή εξέλιξη για την επιτυχή ολοκλήρωση των εσωτερικών δικτύων αποχέτευσης είναι ότι οι ιδιωτικές συνδέσεις καθίστανται πλέον επιλέξιμες δαπάνες (αρθ.96, ν.4685/20).
- Στον τομέα του πόσιμου νερού, το Εθνικό Σχέδιο μεταξύ άλλων, θα περιλαμβάνει και κριτήρια ιεράρχησης/ προτεραιοποίησης των έργων. Φαίνεται ότι η ένταξη έργων στο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο για το πόσιμο νερό θα αποτελεί προϋπόθεση για τη δυνατότητα χρηματοδότησης τους, στο πλαίσιο των τομεακών και περιφερειακών επιχειρησιακών προγραμμάτων της ΠΠ 2021-2027.
Στην προσπάθεια ανάπτυξης ενός πλαισίου για τον τρόπο στήριξης του τομέα των υδάτων και των λυμάτων, για την υλοποίηση σχετικών δράσεων, την παρούσα δεκαετία μέσω του Νέου ΕΣΠΑ 2021-2027, οι φορείς ανέδειξαν τις ανάγκες για:
-
- κάλυψη οικισμών που βρίσκονται σε περιβαλλοντικά́ ευαίσθητες περιοχές, με επαρκή́ συστήματα συλλογής και επεξεργασίας λυμάτων,
- κάλυψη όλων των κατοίκων με επαρκές και καλής ποιότητας πόσιμο νερό́,
- βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων και υιοθέτηση μέτρων εξοικονόμησης νερού́ και μείωσης των απωλειών στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής,
- υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογικών συστημάτων για εφαρμογές τηλεματικής διαχείρισης και ελέγχου των υποδομών στους τομείς των υδάτων και λυμάτων,
- αντικατάσταση/ αναβάθμιση δικτύων ύδρευσης, επιβλαβών για τη δημόσια υγεία,
- εξέταση δυνατότητας α) εφαρμογής συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ στις υποδομές ύδρευσης/ αποχέτευσης και β) επαναχρησιμοποίησης νερού́,
- υποστήριξη – ενίσχυση, όλων των δικαιούχων, ειδικά́ των μικρών νησιών, στην ωρίμανση των αναγκαίων πράξεων, θεωρώντας ως δεδομένη την περιορισμένη διοικητική́ τους ικανότητα,
- χρηματοδότηση ενεργειών ωρίμανσης σημαντικών έργων,
- λήψη μέριμνας στην αποτελεσματική́ λειτουργία και διαχείριση των υποδομών.
Η ΠΒΑ, αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της βιωσιμότητας των υδατικών πόρων, τονίζει τη βούλησή́ της για την υποστήριξη των μικρών νησιών στην υλοποίηση σχετικών δράσεων, αλλά και την ανάγκη συντονισμού́ όλων των εμπλεκομένων, με σκοπό́ την αποτελεσματική εκμετάλλευση των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων.
Η ΕΥΔ ΕΠ ΠΒΑ υπογραμμίζει την ανάγκη αξιολόγησης και ιεράρχησης έργων, από́ όλους τους φορείς και εν συνεχεία, την στοχευμένη ωρίμανση των έργων προτεραιότητας καθώς και την εκμετάλλευση όλων των χρηματοδοτικών πηγών, είτε για την ωρίμανση δράσεων είτε για την υλοποίηση έργων.
Επίσης, στο ζήτημα της υποστήριξης των αδύναμων δικαιούχων θα πρέπει να αναζητηθούν λύσεις που προσφέρει το υφιστάμενο θεσμικό́ πλαίσιο (ΜΟΔ, αναπτυξιακοί́ οργανισμοί́, ΕΕΤΑΑ κλπ). Επιπροσθέτως, διαφάνηκε ότι η εφαρμογή́ μιας στρατηγικής Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, για τα «μικρά́ νησιά́» της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, που θα περιλαμβάνει σχετικές δράσεις, θα είναι ένα εργαλείο προς την σωστή́ κατεύθυνση.
H αρμόδια επιτελική́ υπηρεσία (ΕΥΣΠΕΔ) και από́ οι ομάδες που είναι επιφορτισμένες με την σύνταξη των Εθνικών σχεδίων λυμάτων και πόσιμου νερού́, θα πρέπει να βρίσκονται σε ανοικτή́ επικοινωνία και συνεργασία με την ΕΥΔ ΕΠ ΠΒΑ, ώστε να επιτευχθεί́ έγκυρα, έγκαιρα και αποτελεσματικά́, ο σχεδιασμός του νέου προγράμματος.
Είναι σημαντικό ο σχεδιασμός νερού και λυμάτων να γίνεται με έναν ολιστικό τρόπο. Η έλλειψη νερού δεν σημαίνει απαραίτητα την ανάγκη δημιουργίας ενός μεγάλου φράγματος ή μιας μεγάλης μονάδας αφαλάτωσης. Αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε ποια είναι η συνολική κατανάλωση νερού στα νησιά μας. Τα στοιχεία που υπάρχουν στο ΣΔΛΑΠ βασίζονται σε εκτιμήσεις. Αντίστοιχα δεν υπάρχουν δεδομένα για τις απώλειες του δικτύου. Πολλά υδρόμετρα είναι χαλασμένα ενώ η καταγραφή των ιδιωτικών γεωτρήσεων είναι ελλιπής με αποτέλεσμα κάποιοι χρήστες να καταναλώνουν όσο νερό θέλουν δωρεάν! Και ίσως το σημαντικότερο, αν αναλογιστούμε ότι η γεωργία αποτελεί τον βασικό καταναλωτή νερού στην Περιφέρεια (στην Λέσβο για παράδειγμα, με βάση τις εκτιμήσεις του ΣΔΛΑΠ το 73% της κατανάλωσης προέρχεται από την γεωργία), οι πρακτικές άρδευσης μεγάλης μερίδας των αρδευόμενων εκτάσεων είναι αρκετά ξεπερασμένες με αποτέλεσμα να αυξάνεται σημαντικά η κατανάλωση. Μία πιο στοχευμένη τιμολογιακή πολιτική του νερού τόσο στην ύδρευση όσο και στην άρδευση θα βοηθούσε να μειωθούν φαινόμενα κατασπατάλησης. Για να αντιμετωπιστούν τα παραπάνω, ιδιαίτερα στα μεγαλύτερα νησιά της Περιφέρειας χρειάζεται σημαντική βελτίωση της διοικητικής ικανότητας των υπευθύνων φορέων διαχείρισης. Προφανώς λογικές διάσπασης της μίας εκ των δύο ΔΕΥΑ που υπάρχουν στην Περιφέρεια δεν κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Ίσως θα βοηθούσε το επόμενο διάστημα μία δράση από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης με στόχο τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων άρδευσης των αγροτών. Ένα βασικό πρόβλημα με την άρδευση είναι ότι το μεγαλύτερο μερίδιο της κατανάλωσης γίνεται την πιο ξερή περίοδο της χρονιάς. Την ίδια περίοδο έχουμε και την μέγιστη παραγωγή υγρών αποβλήτων λόγω αυξημένης χρήσης νερού από τον ντόπιο πληθυσμό και τους τουρίστες. Επομένως, είναι φανερό ότι η επανάχρηση των κατάλληλα επεξεργασμένων αποβλήτων για αρδευτικούς σκοπούς είναι κάτι που πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε.
In reply to Είναι σημαντικό ο σχεδιασμός… by Γεώργιος Αυγουστίδης
Η Ανακτηση του νερου με την ενεργεια του ηλιου......επρεπε να ειχε γινει χθες.....
Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου με τα νησιά της, θα πρέπει να έχει ως πρωταρχικό στόχο της την ερχόμενη περίοδο, να αποτελέσει πρότυπο στον τομέα της εξοικονόμησης νερού, της επαναχρησιμοποίησής του σε συγκεκριμένες κρίσιμες περιπτώσεις και την αποτελεσματική διαχείριση λυμάτων με σύγχρονες και έξυπνες μεθόδους. Τα παραπάνω μπορούν να προσφέρουν τη βάση μιας βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο Βόρειο Αιγαίο. Το ΤΕΕ ΒΑ και τα μέλη του, αποτελούν τον σημαντικότερο κρίκο στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του σχετικού προγραμματισμού.
Κωνσταντίνος Φ. Βατούσης
Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
Γενικός Γραμματέας ΤΕΕ ΒΑ
Η ποιότητα και επάρκεια σε πόσιμο νερό παράλληλα με τη βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων αποτελούν προτεραιότητα στο στόχο για μια πιο Πράσινη Ευρώπη. Τα επιχειρησιακά σχέδια στο πόσιμο νερό και στα λύματα μπορεί να δημιουργήσουν την εργαλειοθήκη για αποτελεσματικότερη και πιο στοχευμένη δράση. Μάλλον κρίνεται αντίστοιχα αναγκαία η κατάρτιση εθνικού και περιφερειακού σχεδίου για το νερό και τους πόρους άρδευσης. Μονάχα τότε θα μιλάμε για μια ολοκληρωμένη στρατηγική στη διαχείριση νερού.
In reply to Η ποιότητα και επάρκεια σε… by Ευστράτιος Μου…
Συνεπώς, η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου πρέπει να πάρει έστω και την πρωτοβουλία και σε συνεργασία με τους δήμους, με τις κοινότητες, με τους συνεταιρισμούς και το τομεακό πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, να συντάξει ένα στοχευμένο σχέδιο, όπου μέσω διαβούλευσης, θα θέτει επιλέξιμες προτεραιότητες και θα καθοδηγεί στην επιτυχή ωρίμανση και υλοποίηση σημαντικών δράσεων, με θετικό πρόσημο στο περιβάλλον, στην πρωτογενή παραγωγή και εν τέλει στην ποιότητα ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών του Βορείου Αιγαίου.