Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤoΚ) αποτελεί εργαλείο ολοκληρωμένης χωρικής ανάπτυξης για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση τοπικής στρατηγικής και αντιμετώπισης των τοπικών κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αναγκών. Για να λειτουργήσει αποτελεσματικά, βασική προϋπόθεση είναι η ενεργός συμμετοχή τοπικών φορέων και της τοπικής κοινωνίας.
Το ΤΑΠΤοΚ της Λέσβου αφορά το σύνολο του νησιού εκτός της πόλης της Μυτιλήνης. Η Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης Λέσβου Α.Ε. (ΕΤΑΛ) είναι υπεύθυνη με βάση τον Ευρωπαϊκο Κανονισμό και το Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 για τον σχεδιασμό, την κατάρτιση και την υλοποίησή του.
Η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 καθορίζει τα κριτήρια επιλογής των στρατηγικών ΤΑΠΤοΚ, συγκροτεί επιτροπή για την πραγματοποίηση της επιλογής αυτής και εγκρίνει τις στρατηγικές που επιλέγονται από την εν λόγω επιτροπή.
Η Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό οφείλει να εγκριθεί, το αργότερο, έως τις 29/08/2023.
Η απόφαση για την έγκριση του ΤΑΠΤοΚ θα καθορίσει την κατανομή κάθε σχετικού Ταμείου καθώς και τις αρμοδιότητες για τα καθήκοντα διαχείρισης και ελέγχου στο πλαίσιο του Προγράμματος «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027.
Στην πρώτη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 26/09/2022 στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το ΤΑΠΤοΚ Λέσβου, οι δύο Δήμοι υποστήριξαν ότι είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να μείνουν ή και να γυρίσουν οι νέοι στο νησί, καθώς ο πληθυσμός μειώνεται σταθερά με αποτέλεσμα πολλά χωριά να σβήνουν. Τονίστηκε η ανάγκη να υπάρξει στήριξη για δημιουργία των νέων επιχειρήσεων που μπορούν να συνεισφέρουν στην αναπτυξιακό όραμα του τόπου. Προτάθηκε η δημιουργία και χρηματοδότηση Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Τουρισμού (DMMO) για το νησί της Λέσβου. Ακόμα, αναδείχθηκε η έλλειψη των Δήμων στο τεχνικό προσωπικό που απαιτείται για την εκπόνηση των αναγκαίων μελετών και τέθηκε το ζήτημα της τεχνικής βοήθειας του ΤΑΠΤοΚ για την ωρίμανση έργων.
Το ΓΕΩΤΕΕ ζήτησε να δοθεί προτεραιότητα στην αγροτική παραγωγή και στην κτηνοτροφία θέτοντας το ζήτημα των αγροτικών δρόμων αλλά και της συλλογής και αξιοποίησης του νερού για άρδευση, θέματα που θα απασχολήσουν τα στάδια επεξεργασίας την ΕΤΑΛ Α.Ε. στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ και ΕΤΘΑ.
Ο Σύνδεσμος Συμβούλων Επιχειρήσεων Βορείου Αιγαίου εισηγήθηκε την άμεση αναθεώρηση της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας. Επίσης, υποστήριξε ότι θα πρέπει να καλείται σε διαβούλευση κατά την διαδικασία έκδοσης των προσκλήσεων που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις. Τέλος, προτάθηκε η Προτεραιότητα 1 να έχει προσκλήσεις κυρίως γενικής επιχειρηματικότητας.
Απαντώντας το Γραφείο Καινοτομίας της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου ενημέρωσε για την επικαιροποίηση της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης που θα γίνει σύντομα.
Τέθηκαν θέματα και παραδείγματα για δράσεις που ενισχύουν την ανθεκτικότητα των περιοχών σε ζητήματα αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με μακροπρόθεσμο όραμα και έγινε συζήτηση στο πλαίσιο της ανάγκης μείωσης της εξάρτησης από συμβατικούς ενεργειακούς πόρους.
Η Ηλιακτίδα ΑΜΚΕ ανέδειξε την ανάγκη για δράσεις που ενισχύουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η ΕΤΑΛ με την ΕΥΔ τόνισαν την αναγκαιότητα το ΤΑΠΤοΚ να σχεδιαστεί με την λογική «από κάτω προς τα πάνω», με πλατιά συμμετοχή των τοπικών φορέων ώστε να δημιουργηθεί ένα στρατηγικό όραμα για το νησί, την «ιδιοκτησία» του οποίου θα έχουν όλοι οι συμμετέχοντες φορείς οι οποίοι στην συνέχεια θα το υλοποιήσουν. Αναδείχθηκε η αναγκαιότητα να αναζητηθούν πόροι και εκτός του ΤΑΠΤοΚ (ΠΕΠ, Τομεακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, Εθνικοί Πόροι κ.λπ.) για να μπορέσει να υλοποιηθεί ο στρατηγικός σχεδιασμός, αλλά και η αναγκαιότητα του ολοκληρωμένου σχεδιασμού ώστε να αποφευχθούν οι παλιές λογικές όπου προτείνονταν απλώς λίστες έργων.
Ως προς τις κρατικές ενισχύσεις αναφέρθηκε ότι οι προσκλήσεις θα εξειδικεύονται (για κάθε νησί που θα εφαρμόσει ΤΑΠΤοΚ) από τις Ομάδες Τοπικής Δράσης ώστε να λαμβάνονται υπόψιν οι τοπικές ιδιαιτερότητες και κάθε νησί να είναι σε θέση να εφαρμόσει τη δική του στρατηγική για την επιχειρηματικότητα. Διευκρινίστηκε ότι το Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο» 2021-2027 θα χρηματοδοτήσει κυρίως δράσεις καινοτομίας, ενώ όσοι ενδιαφέρονται για απλές δράσεις επιχειρηματικότητας μπορούν να απευθυνθούν σε άλλα Προγράμματα όπως π.χ. το «Ανταγωνιστικότητα» 2021-2027.
Ολοκληρώνοντας, η ΕΥΔ μέσω του προϊσταμένου της επισήμανε ότι πρέπει να ενταθεί και ενδυναμωθεί η δημοσιότητα και επικοινωνία και να εκφραστούν οι απόψεις των φορέων ώστε να προσδιοριστεί η καταρχήν αναπτυξιακή στόχευση του νησιού και στην συνέχεια να καθοριστούν οι ειδικοί στόχοι που θα βοηθήσουν την εκκίνηση μιας κοινωνικοοικονομικής προόδου για την ζώνη εφαρμογής. Ακόμα, επισημάνθηκε ότι παραμένουν ανοιχτά ζητήματα στα οποία επιζητούνται απαντήσεις όπως:
- ποια είναι η κυρίαρχη στρατηγική στόχευση για την ανάπτυξη του νησιού της Λέσβου;
- ποια είναι τα βασικά θέματα στα οποία πρέπει να επικεντρωθούν οι βασικοί φορείς και εμπλεκόμενοι στα θέματα ανάπτυξης ώστε να μπορεί η Λέσβος να δοκιμάσει μια νέα διαδικασία παραγωγικής και κοινωνικής διαφοροποίησης;
- ποιοι φορείς και με ποιο τρόπο θα ενεργοποιηθούν ώστε να αρχίσει σταδιακά να αναδύεται ένα νέο αναπτυξιακό αφήγημα;
Στο τέλος της συνεδρίασης οι τοπικοί φορείς δεσμεύτηκαν να προετοιμαστούν κατάλληλα ώστε σε επόμενη φάση της διαβούλευσης να παρουσιάσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο.
Η Στρατηγική Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤΟΚ) αποτελεί μια σύγχρονη και καινοτόμα χωρική παρέμβαση που έρχεται να συμπληρώσει και να ενδυναμώσει την συνολική προσπάθεια ανάπτυξης μια περιοχής με την επιλογή ενός οράματος που στην συνέχεια κάθε χρηματοδοτική πηγή θα έρθει να στηρίξει.
Η Λέσβος έχοντας την ευκαιρία μέσα από το νέο Πρόγραμμα Βόρειο Αιγαίο της περιόδου 2021-2027 να σχεδιάσει ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης, καλείται να ορίσει το όραμα της με την βοήθεια της Ομάδας Τοπικής Δράσης που 3 και πλέον δεκαετίες υλοποιεί προγράμματα LEADER με πλήρη επιτυχία και σημαντική αναπτυξιακή αποτελεσματικότητα.
Ζητήματα όπως:
Αισιοδοξώντας πως η χωρική πολιτική των ΤΑΠΤΟΚ θα φέρει τα προσδοκόμενα αποτελέσματα είμαστε όλοι στο πλευρό με τεχνική και επιστημονική βοήθεια.
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΛΕΣΒΟΥ (ΤΑΠΤοΚ) ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΤΑΞΙΑΡΧΗ ΒΕΡΡΟΥ
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΛΕΣΒΟΥ
Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου αναγνωρίζει τα πλεονεκτήματα και την αξία των στοχευμένων χωρικά αναπτυξιακών στρατηγικών. Μέσα από ένα ολοκληρωμένο χωρικό αναπτυξιακό σχέδιο, με συμπληρωματικές και συνεκτικές δράσεις, μπορεί να επιτευχθεί η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης και της απασχόλησης, η με κοινωνικούς όρους βελτίωση της καθημερινής ζωής των πολιτών και η διατήρηση του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, στη λογική μιας βιώσιμης προσέγγισης της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Ο νεοσύστατος Δήμος Δυτικής Λέσβου έχει συντάξει το Επιχειρησιακό Πρόγραμμά του, το οποίο αποτυπώνει το όραμα, τη στρατηγική και τις προτεραιότητες του Δήμου για την ανάπτυξη της περιοχής, την αναβάθμιση της εσωτερικής λειτουργίας του και τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του. Το στρατηγικό – αναπτυξιακό όραμα του Δήμου Δυτικής Λέσβου για το επόμενο χρονικό διάστημα, διαμορφώθηκε με βάση τις τοπικές, περιφερειακές, εθνικές και ευρωπαϊκές αναπτυξιακές προτεραιότητες, τις επιδιώξεις και δεσμεύσεις της Δημοτικής Αρχής, αλλά κυρίως βάσει των δυνατοτήτων του και των αδυναμιών του.
Βασικές αρχές για την διαμόρφωση του πλαισίου στόχων και επιδιώξεων του Δήμου είναι: Ανοιχτή, διαφανής και αποτελεσματική διακυβέρνηση/ Ενεργή συμμετοχή των δημοτών σε τοπικά ζητήματα, εθελοντισμός και αλληλεγγύη/ Ενσωμάτωση των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης και αξιοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων για την βελτίωση της ποιότητας ζωής και του αστικού και φυσικού περιβάλλοντος/ Προστασία και ανάδειξη του Δημόσιου Χώρου, βελτίωση της ελκυστικότητας των οικισμών και της υπαίθρου του Δήμου/ Προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και του σύγχρονου πολιτισμού/ Δημιουργία προϋποθέσεων για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και την αύξηση της απασχόλησης στους τομείς με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, με παράλληλη έμφαση σε νέες καινοτόμες και ανταγωνιστικές κατευθύνσεις.
Με βάση τις παραπάνω αρχές και τις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, το ΟΡΑΜΑ του Δήμου Δυτικής Λέσβου μπορεί να διατυπωθεί ως εξής:
Το σύνολο των δράσεων του Δήμου Δυτικής Λέσβου αποβλέπει στην αναστροφή της πληθυσμιακής συρρίκνωσης των κωμοπόλεων και των χωριών του Δήμου. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να επανασυσταθούν ως οικονομικοί πόλοι, οι κωμοπόλεις κλειδιά του Δήμου, ουσιαστικά οι έδρες των παλιών καποδιστριακών δήμων. Η ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη των πόλων αυτών προϋποθέτει την αξιοποίηση των διαφορετικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων του καθενός και καλύπτει όλους τους παραγωγικούς κλάδους, παρέχοντας ποικίλες ευκαιρίες απασχόλησης στον τοπικό πληθυσμό.
Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου θα λάβει πρωτοβουλίες αναφορικά με (α) τη στήριξη ενός συνεκτικού και εξωστρεφούς παραγωγικού συστήματος που θα προσδώσει ταυτότητα σε όλα τα τοπικά προϊόντα (πρωτογενής και δευτερογενής τομέας) και θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, τονώνοντας την τοπική οικονομία, (β) δράσεις που θα ενισχύσουν την αναγνωρισιμότητα της περιοχής και την επισκεψιμότητα σε αυτή (τριτογενής τομέας - επώνυμα και υψηλού επιπέδου τουριστικά προϊόντα), (γ) τη δικτύωση των τοπικών παραγωγικών φορέων και (δ) την προστασία και ανάδειξη του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος.
Για την επιστροφή του πληθυσμού που εγκατέλειψε τα χωριά του και την προσέλκυση νέων ανθρώπων απαιτούνται από το Δήμο, πολλά περισσότερα από την κατασκευή και την υποστήριξη υποδομών. Ο Δήμος Δυτικής Λέσβου σκοπεύει να υιοθετήσει έναν συντονιστικό ρόλο, παρακινώντας, κινητοποιώντας και διευκολύνοντας τις παραγωγικές δυνάμεις του τόπου να μεταβούν σε μια νέα εποχή, στην οποία θα επικρατεί η επιχειρηματικότητα έντασης γνώσης, οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας και βασικότερο όλων, οι συνέργειες.
Το εν λόγω όραμα διαμορφώνει τις κατευθυντήριες γραμμές της στρατηγικής του Δήμου: 1ον) στην προσαρμογή των παραγωγικών δραστηριοτήτων (αλιεία, γεωργία, μεταποίηση τοπικών πρώτων υλών, τουρισμός) στα νέα δεδομένα της ψηφιακής σύγκλισης και της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, 2ον) στη δικτύωση των τοπικών παραγωγικών φορέων και 3ον) στη διατήρηση και ανάδειξη οικοσυστημάτων, οικισμών και πολιτιστικής κληρονομιάς.
ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ
Τα βασικά χαρακτηριστικά των δράσεων που κρίνουμε ότι πρέπει να τεθούν σε πρώτη προτεραιότητα είναι τα εξής: εμβληματικά έργα που μπορούν να κινητοποιήσουν τις κοινότητες/ νέα προϊόντα, νέες υπηρεσίες ή νέοι τρόποι δράσης σε τοπικό πλαίσιο/ νέοι τρόποι κινητοποίησης και αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του Δήμου/ ομοειδή έργα μικρής κλίμακας που αναπτύσσονται παράλληλα σε πολλά σημεία του Δήμου/ συνεργασία μεταξύ διαφορετικών παραγόντων και τομέων/ ανάπτυξη κάθετων δεσμών εντός τομέων και αλυσίδων εφοδιασμού, καθώς και οριζόντιων δεσμών μεταξύ τομέων/ συμμετοχή πανεπιστημίων (εξελιγμένη έρευνα και ανάπτυξη). Το πλήθος και οι χρηματοδοτικές απαιτήσεις των δράσεων προϋποθέτει τη δέσμευση τομεακών και άλλων προγραμμάτων για συνεισφορά στη Στρατηγική ΤΑΠΤοΚ.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ
(1) ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΙΑ - Θεματικό Πάρκο Αμπελουργίας και Οίνου στην Ανεμώτια με (α) τη διαμόρφωση του Κάμπου Ανεμώτιας (καλντέρα), ώστε να γίνει επισκέψιμος (χαρτογράφηση της περιοχής, διαμόρφωση φυτοφρακτών και τοίχων από ξερολιθιά μεταξύ των κτημάτων, δημιουργία μονοπατιών, αναβάθμιση αγροτικού οδικού δικτύου, χώροι στάθμευσης, κατασκευή παραδοσιακών αγροτικών κτισμάτων της περιοχής (κούλες), αξιοποίηση ΑΠΕ για φωτισμό) και (β) τη δημιουργία Κέντρου Αμπελουργίας, Οίνου και Αποσταγμάτων, όπου θα φιλοξενηθεί θεματική έκθεση για την αμπελουργία και εργαστήριο οινοποίησης και απόσταξης για λόγους επίδειξης, μικρό συνεδριακό χώρο, εκθετήριο αμπελοοινικών προϊόντων της περιοχής, υπαίθριο αμφιθέατρο/ χώρο εκδηλώσεων, αναψυκτήριο./ (2) ΚΕΡΑΜIKH - Δημιουργία Θεματικού Πάρκου Κεραμικής (μόνιμη έκθεση κεραμικών, εκπαιδευτικό εργαστήριο, διάσωση παλιών καμινιών, κλπ) στον Άγιο Στέφανο Μανταμάδου, στην περιοχή με τα παλιά καμίνια./ (3) ΑΛΑΤΟΠΑΡΑΓΩΓΗ - Δημιουργία σύγχρονου Μουσείου Αλατιού στις αλυκές Πολιχνίτου ή Καλλονής./ (4) ΠΕΤΡΑΔΙΚΗ – Θεματικό Πάρκο αρχιτεκτονικής/ δόμησης αναβαθμίδων και κατεργασίας της λεσβιακής (και όχι μόνο) πέτρας στο Σκαλοχώρι./ (5) ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ - Κέντρο Υφαντουργίας και Υφαντικής Τέχνης σε παλαιά βιοτεχνική κλωστουφαντουργική μονάδα στα Παράκοιλα. Συντήρηση υφιστάμενου μηχανολογικού εξοπλισμού. Δημιουργία εκθετηρίου και χώρου εκπαίδευσης./ (6) ΑΛΙΕΙΑ – Αποτύπωση αλιευτικών πρακτικών και έκθεση αλιευτικών εργαλείων για μια ιστορική αναδρομή στη σημασία του συγκεκριμένου παραγωγικού κλάδου σε κάποιον από τους παραθαλάσσιους οικισμούς του Κόλπου Καλλονής (Σκάλα Καλλονής ή Σκάλα Πολιχνίτου ή Αποθήκα).
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
(1) Αναστήλωση και διάσωση οθωμανικού λουτρού και δίτοξου γεφυριού Καλλιθέας Παρακοίλων/ (2) Χαρτογράφηση του κάμπου Παρακοίλων, συντήρηση και επέκταση του λιθόστρωτου καλντεριμιού./ (3) Αναστήλωση, συντήρηση και διάσωση τεσσάρων τοξωτών γεφυριών και υδρόμυλων στην κοιλάδα της Πελόπης. (4) Ανάπτυξη καταδυτικού και υποβρύχιου τουρισμού. /(5) Δράσεις και έργα ανάπτυξης και ανάδειξης των παράκτιων οικοσυστημάτων του κόλπου Καλλονής και δικτύωση τους μέσα από πολυθεματικές διαδρομές. Μέσα από συγκεκριμένες και στοχευμένες διαδρομές επιθυμούμε να διηγηθούμε στον επισκέπτη τις "ιστορίες" του Κόλπου Καλλονής για τη θάλασσα, τους υγρότοπους, την ορνιθοπανίδα, τη γεωλογία, τον πολιτισμό του. "Ιστορίες" που εκτυλίσσονται από την παλαιολιθική εποχή, την αρχαιότητα, μέχρι τα νεώτερα χρόνια. Πως η φύση (γεωγραφία) επηρέασε την ανάπτυξη του πολιτισμού στην περιοχή και πως ο άνθρωπος διαχρονικά αξιοποίησε τους τοπικούς πόρους (αλιεία, κτηνοτροφία, γεωργία, αλατοπαραγωγή, αναψυχή, ιαματικά λουτρά, κλπ). Κατατέθηκε πρόταση για τη χρηματοδότηση της μελέτης ωρίμανσης των έργων στο ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΡΙΤΣΗΣ.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΛΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ
(1) Ανακαίνιση δημοτικών ξενώνων/ διαμόρφωση δημοτικών κτιρίων (παλιών αρχοντικών) σε ξενώνες (π.χ. υφιστάμενοι σε Αγία Παρασκευή, Βατούσα, Μανταμάδου, νέοι σε Αρχοντικό Αιμιλίας στην Ανεμώτια, Αρχοντικό Πελόπης)/ (2) Η αναστήλωση και αξιοποίηση του Δημοτικού Συγκροτήματος Διατηρητέων Κτιρίων ΚΑΛΙΑΜΠΕΗ (ΣΠΙΤΑΡΟΝΑ), συνολικού εμβαδού 1600 τ.μ. περίπου, στη Σκάλα Πολιχνίτου, το οποίο σχεδιάζεται να στεγάσει εκπαιδευτικές και ερευνητικές δραστηριότητες του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ήδη, ο Δήμος Δυτικής Λέσβου και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου έχουν συνυπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας, στο πλαίσιο του οποίου, προβλέπονται αντίστοιχες δράσεις. Ο βασικός στόχος της ενέργειας είναι η δημιουργία ενός πόλου έρευνας και εκπαίδευσης διεθνούς εμβέλειας, σε θέματα θαλασσίου ή γενικότερα παρακτίου περιβάλλοντος. Ως επιμέρους στόχοι τίθενται (α) η διεξαγωγή έρευνας και η παροχή υπηρεσιών σε θέματα παρακτίου περιβάλλοντος, (β) η ανάπτυξη δραστηριοτήτων εκπαίδευσης, (γ) η ανάπτυξη διεθνών ανταλλαγών επιστημονικού προσωπικού και φοιτητών για συνεργασία σε θέματα έρευνας, (δ) η οργάνωση συνεδρίων εθνικής και διεθνούς εμβέλειας, (ε) η ανάπτυξη Μουσείου Φυσικού Περιβάλλοντος (θαλασσίου, χερσαίου και άλατος) και Ενυδρείου για την προσέλκυση επισκεπτών και την εκπαίδευση, σε συνδυασμό με την δυνατότητα διενέργειας περιβαλλοντικού καταδυτικού τουρισμού και (στ) η διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της επισκευής και χρήσης του συγκροτήματος κτιρίων, των οποίων η κατασκευή ανάγεται στα μέσα του 19ου αιώνα.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
(1) Η αναστήλωση - ανακαίνιση του αξιόλογου κτιριακού αποθέματος των οικισμών για την τουριστική ή άλλη παραγωγική επανάχρησή του. Πρόκειται κυρίως για κτίρια με ορισμένη ιστορική βαρύτητα, ως φορείς του πνεύματος της εποχής που εκπροσωπούν και ως μάρτυρες της κληρονομιάς και της οικονομικής δραστηριότητας κάθε τόπου, με ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά γνωρίσματα και στοιχεία που δεν συναντώνται πλέον στα νέα κτίρια (ψηλοτάβανοι χώροι με μεγάλα παράθυρα, ξύλινα κλιμακοστάσια, άπλετος φυσικός φωτισμός). Πρόθεση είναι να επανασχεδιαστεί ο χώρος που θα προορίζεται να υποδεχθεί μία νέα λειτουργία, ώστε αναλόγως να αναδιοργανωθεί αισθητικά, λειτουργικά και εργονομικά το ανενεργό κτίριο. Πέραν της διασφάλισης της ιστορικής συνέχειας, η λειτουργική επανένταξη κάθε κτιρίου θα συμβάλλει άμεσα ή/και έμμεσα στην οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση των αντίστοιχων οικισμών./ (2) Υποστήριξη κοινωνικών φορέων για την δημιουργία συνεταιριστικών αγροκτημάτων με τη μορφή Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων (ΚοινΣΕπ) με στόχο τη διατήρηση της τοπικής αγροδιατροφικής παράδοσης./ (3) Δημιουργία και διαχείριση τοπικών σημάτων ποιότητας και προώθηση διατομεακών συνεργατικών σχηματισμών (cluster) στους τομείς πολιτισμού, τουρισμού και αγροδιατροφής. Ανάπτυξη ενός Δικτύου (Συστήματος Διασύνδεσης) Αγροδιατροφής, Γαστρονομίας και Τουρισμού (Agri-Food, Gastronomy and Tourism Interconnection System – AGTIS). Διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων για τις προοπτικές δικτύωσης επιχειρήσεων στους τομείς τουρισμού, πολιτισμού και αγροδιατροφής σε συνεργασία με φορείς του Δήμου και τα Επιμελητήρια./ (4) Προσέλκυση ψηφιακών νομάδων στο Δήμο Δυτικής Λέσβου, δηλαδή ανθρώπων που εργάζονται απομακρυσμένα από οποιοδήποτε μέρος στον κόσμο (υπάλληλοι ή αυταπασχολούμενοι), απαιτεί έργα βελτίωσης λειτουργικότητας των τηλεπικοινωνιακών δικτύων κυρίως στις απολήξεις των δικτύων (last mile), την αξιοποίηση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος (ως άνω) για τη δημιουργία μικρών co-working spaces ή άλλως μικρών business centers, δημουργία σχετικού portal (π.χ. digiwlesvos.com) και λοιπών ενεργειών δημοσιότητας. Η δράση στοχεύει στη διαφοροποίηση του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης και πέραν των άλλων αναμένεται να επιφέρει σημαντικά και πολλαπλασιαστικά οφέλη./ (5) Υποστήριξη θεματικών πολιτιστικών γεγονότων και γιορτών που σχετίζονται με το αγροτικό τοπίο και τις καλλιέργειες παραδοσιακών ειδών του νησιού, τη μεταποίηση τοπικών προϊόντων και τη γευσιγνωσία.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΧΩΡΩΝ
(1) Η βιοκλιματική διαμόρφωση χώρων στάθμευσης, πάρκων πλατειών έχει στόχο τη βελτίωση του μικροκλίματος και της αισθητικής κάθε περιοχής, την αποφυγή υπερβολικά αυξημένων θερμοκρασιών το καλοκαίρι και την αύξηση του επιπέδου άνεσης των χρηστών τους (π.χ. Βατούσας, Αγίας Παρασκευής, Πολιχνίτου, Σκάλας Ερεσού, Πέτρας, Σιγρίου, Ανεμώτιας, Σκάλας Καλλονής, Μανταμάδου, Μολύβου, Παρακοίλων)./ (2) Ανακατασκευή, Συντηρήσεις, Βελτιώσεις Πεζοδρομίων και Προσβάσεων ΑμεΑ, σε υλοποίηση των Σχεδίων Αστικής Προσβασιμότητας (ΣΑΠ) κάθε Δήμου, τα οποία ολοκληρώνονται μέχρι το τέλος του 2022.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ
(1) ΖΩΙΚΑ ΥΠΟΠΡΟΪΟΝΤΑ - Διερεύνηση και ανάπτυξη μεθόδων εναλλακτικής διαχείρισης μαλλιού αμνοεριφίων, για την αντιμετώπιση της ανεξέλεγκτης διάθεσής τους. Στην Ελλάδα η εκτροφή των προβάτων γίνεται για την αξιοποίηση του παραγόμενου γάλακτος και την παραγωγή κρέατος, ενώ η εριοπαραγωγή θεωρείται άνευ αξίας, αφενός λόγω της έλλειψης εριοπαραγωγικών φυλών κι αφετέρου λόγω της συρρίκνωσης των βιομηχανιών κατασκευής νημάτων, χαλιών κ.ά. Κατά τους επιστήμονες, οι αποδόσεις των ελληνικών προβάτων σε μαλλί είναι πολύ χαμηλές και η ποιότητά του θεωρείται ακατάλληλη για την ύφανση ρούχων. Ωστόσο, δεδομένων των χαρακτηριστικών του, το μαλλί μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θερμομόνωση κτιρίων, στην ηχομόνωση, ως δομικό υλικό σε μείγματα τσιμέντου και ασβέστη για εσωτερικές επιφάνειες τοιχοποιίας, στην απορρύπανση της θάλασσας σε λιμάνια, ως εδαφοβελτιωτικό υλικό, κλπ. Η Λέσβος και η δυτική Λέσβος ειδικότερα, διαθέτει ένα αξιόλογο πληθυσμό αιγοπροβάτων, από το οποίο παράγονται ετησίως μεγάλες ποσότητες μαλλιού. Η διερεύνηση των δυνατοτήτων αξιοποίησής του εντός του νησιού θα είχε θετικό αντίκτυπο τόσο στον περιορισμό των παραγόμενων αποβλήτων (κυκλική οικονομία), όσο και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και εισοδήματος για τους κατοίκους του Δήμου./ (2) ΑΣΤΙΚΑ ΛΥΜΑΤΑ – Εφαρμογή τεχνολογιών επαναχρησιμοποίησης επεξεργασμένων αστικών λυμάτων στην άρδευση και λίπανση καλλιεργειών και αξιοποίησης βιοαερίου σε υφιστάμενες Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων, κατά τα πρότυπα της Εγκατάστασης στην Άντισσα (πρόγραμμα HYDROUSA).
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή "Πρόγραμμα Βόρειο Αιγαίο 2021-2022" και ειδικότερα στο πλαίσιο υλοποίησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων αυτού, επιλέξιμες παρεμβάσεις μπορούν και να είναι και αυτές που αφορούν στην προστασία και ανάδειξη του Πολιτιστικού Αποθέματος των περιοχών παρέμβασης. Μάλιστα, ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας προστασίας και ανάδειξης (π.χ. Ψηφιοποίηση Πολιτιστικών Πόρων).
Κατά συνέπεια, το ενδιαφέρον της Αντιπεριφέρειας Πολιτισμού του Βορείου Αιγαίου για την ανάπτυξη, συγκρότηση και υλοποίηση της ΤΑΠΤοΚ της Λέσβου είναι εύλογο και ισχυρό.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι: Η έννοια του πολιτισμού είναι στενά συνυφασμένη με τα νησιά της Περιφέρειας του Βορείου Αιγαίου. Η ΠΒΑ παρουσιάζει πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, με πλήθος μνημείων όλων των περιόδων, ενώ όσον αφορά την άυλη πολιτιστική κληρονομιά, η περιοχή έχει σημαντικό πλούτο στοιχείων λαϊκού πολιτισμού που σχετίζονται με τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις, τις τέχνες και τα γράμματα, τη μουσική και το χορό, τη γαστρονομία, τα παραδοσιακά επαγγέλματα που συνδέονταν με τη βιομηχανία του ελαιολάδου, του ούζου, τη μαστιχοκαλλιέργεια, την αλιεία, τη χειροτεχνεία, την αγγειοπλαστική, τη ναυπηγική κ.α.. Τέλος, όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία των νησιών του Βορείου Αιγαίου αποτελούν πόλους τουριστικής δραστηριότητας – επισκεψιμότητας.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, η Αντιπεριφέρεια Πολιτισμού συνέταξε το Τετραετές «Σχέδιο Δράσης – Πολιτισμός» της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου το οποίο και εγκρίθηκε με την υπ. αριθμ. 99/2022 Απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου του Βορείου Αιγαίου.
Επομένως - και πιστεύοντας ότι οι Φορείς που έχουν εγκεκριμένα Τομεακά Επιχειρησιακά Σχέδια διαθέτουν σημαντικό βαθμό ετοιμότητας και ωριμότητας - η Αντιπεριφέρεια Βορείου Αιγαίου έχει προετοιμάσει μια σειρά από Προτάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν τη χρηματοδότηση τους στο πλαίσιο της ΤΑΠΤοΚ της Λέσβου ικανοποιώντας πλήρως τον στόχο του Προγράμματος, να εξασφαλιστεί δηλαδή η προστασία και ανάδειξη του Πολιτιστικού Αποθέματος της περιοχής παρέμβασης.
Τα προτεινόμενα έργα της Αντιπεριφέρειας Βορείου Αιγαίου αναπτύσσονται στους κάτωθι άξονες:
Ο Σύλλογος Προστασίας & Εξωραϊσμού Περιβάλλοντος "Ο ΧΡΟΥΣΟΣ" ήδη από το 2021 έχει εκπονήσει σχέδιο προτάσεων που αφορά την ανάδειξη της περιοχής του Χρούσου στο πλαίσιο της αειφορίας και βιωσιμότητας της περιοχής. Οι προτάσεις αφορούν τον ολιστικό χωρικό σχεδιασμό της ευρύτερης περιοχής του Χρούσου. Οι προτάσεις αυτές έχουν κατατεθεί στο Δήμο Δυτική Λέσβου στην Ειδική Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας και αρμόδιους παράγοντες.
Η περιοχή του Χρούσου βρίσκεται εντός της χαρακτηρισμένης ζώνης Ν.Δ. Χερσόνησος, Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου του Δικτύου NAΤURA 2000 και η ευρύτερη περιοχή ειδικότερα εντάσσεται στην Ζώνη Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα (GR4110010) (ΦΕΚ 60/Α/2011).
Το οικοσύστημα της παράκτιας ζώνης αποτελείται από αμμοθίνες που θεωρούνται πλέον σπάνιες σε όλη την Μεσόγειο. Ο υγρότοπος της εκβολής του Χρούσου προστατεύεται από το Προεδρικό Διάταγμα του 2012 για τους νησιωτικούς υγροτόπους (Y411LES027, ΦΕΚ 229/ΑΑΠ/2012) και η ευρύτερη περιοχή είναι εντός της αρχαιολογικής περιοχής Χρούσου (ΦΕΚ 92/Β/1991).
Οι προτάσεις στοχεύουν στην προστασία και ανάδειξη του ιδιαίτερου περιβάλλοντος της περιοχής στην κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης καθώς η ευρύτερη περιοχή μπορεί να αποτελέσει ιδανικό προορισμό εναλλακτικών μορφών τουρισμού (αγροτουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, ορνιθοπαρατήρηση κ.α.).
Προτάσεις για την ανάδειξη της περιοχής του Χρούσου
Είμαστε στην διάθεση σας για οποιαδήποτε επικοινωνία στο mail του Συλλόγου xrousos@gmail.com
Δημήτρης Μπλούκας
Πρόεδρος του Συλλόγου "Ο ΧΡΟΥΣΟΣ"
Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή "Πρόγραμμα Βόρειο Αιγαίο 2021-2022" και ειδικότερα στο πλαίσιο υλοποίησης των Στρατηγικών ΤΑΠΤοΚ αυτού, επιλέξιμες παρεμβάσεις μπορούν να είναι και αυτές που αφορούν:
Κατά συνέπεια, το ενδιαφέρον του Επιμελητηρίου Λέσβου για την ανάπτυξη, συγκρότηση και υλοποίηση της Στρατηγικής ΤΑΠΤοΚ Λέσβου είναι εύλογο και ισχυρό, αφού πλέον είναι αποδεκτή από όλους και η θέση που έχει το Επιμελητήριο Λέσβου από το σχεδιασμό κιόλας της προηγούμενης Προγραμματικής Περιόδου. Ότι δηλαδή, "η περιοχή παρέμβασης των διαφόρων χωρικών επενδύσεων δεν χαρακτηρίζεται μόνο από τις υποδομές της και τις βελτιώσεις που αυτές ανά περίπτωση χρίζουν, αλλά κυρίως από το ανθρώπινο δυναμικό της και τις επιχειρήσεις που εδρεύουν σε αυτή".
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε ότι: Όσον αφορά το "περιβάλλον" εντός του οποίου η τοπική (νησί της Λέσβου / Λήμνου) Επιχειρηματικότητα προσπαθεί να αναπτυχθεί ισχύουν τα εξής:
Κατά συνέπεια, τα ανωτέρω θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τόσο κατά το σχεδιασμό όσο και κατά την υλοποίηση της Στρατηγικής ΤΑΠΤοΚ Λέσβου.
Για αυτό το Επιμελητήριο Λέσβου έχει προετοιμάσει μια σειρά από παρεμβάσεις η υλοποίηση των οποίων εκτιμάται ότι θα συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη των στόχων που έχει θέσει το ίδιο το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Βόρειο Αιγαίο 2021-2027" για τις Στρατηγικές ΤΑΠΤοΚ. Οι παρεμβάσεις αυτές μπορούν να έχουν είτε ως Φορέα Υλοποίησης το ίδιο το Επιμελητήριο Λέσβου, είτε ως Ωφελούμενους τις Τοπικές ΜΜΕ, τους εργαζόμενους σε αυτές ή ακόμη και τους ανέργους.
Ενδεικτικά αναφέρουμε: